اجرای یک تئاتر کمدی به زبان کردی، در ترکیه ممنوع شد
کردها در کشور ترکیه گروهی قابل توجه از ترکیب جمعیتی این کشور را تشکیل میدهند و دو سوم آن ها در کردستان ترکیه و بقیه در ناحیه آناتولی مرکزی و استانبول و آنکارا و ازمیر ساکن هستند.
هنرامروز: از زمان روی کار آمدن جمهوری ترکیه در ۱۹۲۳، کشتارهایی همچون کشتار درسیم و کشتار زیلان گهگاه در برابر کردها صورت گرفته است؛ دولت ترکیه در تلاشی برای انکار وجود کردها، تا سال ۱۹۹۱ آنان را «ترکهای کوهستانی» مینامید و واژههایی همچون «کرد»، «کردستان» و «کردی» بهطور رسمی در دولت ترکیه ممنوع شدند. پس از کودتای نظامی ۱۹۸۰ تا ۱۹۹۱ زبان کردی بهطور رسمی در محافل عمومی و خصوصی ممنوع شد. بسیاری از کسانی که به این زبان تکلم میکردند، مطلب منتشر میساختند یا آواز میخواندند، دستگیر و به زندان افکنده شدند.
پس از آن جمعیت کرد ترکیه در تلاش بود تا زبان کردی در مدارس تدریس شود و بسیاری از آنان سعی کردند فعالیت خود را به زبان کردی از سر گیرند، اما همچنان با موانعی رو به رو هستند.
بسیاری از این فعالیتها به طور خودسرانه ممنوع میشوند. ممنوع شدن نمایشنامه کمدی "بیرو" که به زبان کردی در استانبول بر روی صحنه رفته بود، آخرین نمونه آن است.
نظمی کارامان، کارگردان کرد نمایشنامه "بیرو" میگوید: یک روز پلیس به محل اجرای آنان رفته و او و بازیگران این نمایشنامه مجبور به ترک سالن تئاتر شدهاند. تنها یک روز از اجرای این نمایشنامه در سالن تئاتر شهر استانبول میگذشت که مسئولان نظرشان درباره آن تغییر کرد!
علت ممنوع شدن اجرای این نمایشنامه "اخلال در نظم عمومی" اعلام شده است. نمایشنامه "بیرو" بر اساس یکی از آثار داریو فو تنظیم شده است. اثر "طنز وحشت" داریو فو، سه سال در ترکیه و همچنین در خارج از آن کشور بر روی صحنه رفته بود.
این نخستین بار در تاریخ ۱۰۶ ساله تئاتر شهر استانبول بود که نمایشنامهای به زبان کردی بر روی صحنه میرفت.
کارامان میگوید: برای ما و برای جامعه ترکیه این یک نشانه بسیار مهم بود.
کارگردان نمایشنامه "بیرو" میگوید مشکل مسئولان شهر استانبول با این نمایشنامه از آنجایی شروع شد که روزنامه "آیدینلیک" مقالهای درباره آن منتشر کرد و به دروغ اعلام کرد بازیگران کرد این نمایشنامه به حزب کارگران کردستان تعلق دارند.
پس از آن مسئولان مانع از اجرای این نمایشنامه شدند.
روشن آپایدین، یکی از بازیگران نمایشنامه "بیرو" میگوید: «تبعیض علیه زبان کردی و هنرمندان کردها روزبهروز بیشتر میشود.»
نظمی کارامان، کارگردان این نمایشنامه میگوید: «من برای کل هنر متاسفم!» من جهانی را آرزو میکنم که در آن تئاتر و دیگر رشتههای هنر بتوانند بدون سانسور کار خود را عرضه کنند.
اکرم اماماوغلو، شهردار سوسیال دموکرات استانبول، در واکنش به لغو این تئاتر در استانبول از سوی استانداری گفت: اظهار نظر تروریستی که با بولتن قرمز تحت تعقیب است در تلویزیون آزاد است ولی تماشای تئاتر برای شهروندانی که زبان کردی میدانند ممنوع و جرم است. چنین چیزی امکان ندارد مورد قبول واقع شود. این ذهنیت و اندیشهای است که دولت و کسانی که دولت را اداره میکنند به وجود آوردهاند.
امام اوغلو در ادامه اظهارات خود تصریح کرد: «این تئاتر در حالی با بهانه تبلیغ برای گروههای تروریستی لغو میشود که پیش از این در مناطق مختلف استانبول این تئاتر بارها اجرا شده است. تا الان کجا بودید؟ اگر در این جا جرمی وجود دارد و تبلیغی برای گروههای تروریستی شده است این شما هستید که باید مداخله کنید. به اصطلاح تئاتری عرض میکنم. این بهانه ها آخرین پرده خنده دار حاکمیت است. علاوه بر این، همان تئاتری که روز گذشته در استانبول لغو شده است بارها از سوی گروه تئاتر رسمی دولت اجرا شده است. تنها تفاوت آن این است که پیش از این ترکی اجرا شده بود ولی دیروز قرار بود کردی اجرا شود. چه فرقی دارد؟ از این منظر یک اقدام بسیار اشتباه صورت گرفته است.»