چرا هنرمندان زن در ایران با وجود فعالیت مستمر کمتر مورد توجه قرار میگیرند؟
این روزها موزه گرافیک ایران میزبان نمایشگاه پوستر «مرتضی ممیز هنر به مثابه حرفه» با نمایش آثاری از حدود 78 هنرمند مدعو و منتخب است. اما نکته مهم درباره این نمایشگاه تعداد هنرمندان زن شرکت کننده است که در مجموع به 11 نفر میرسد. این تفاوت فاحش در تعداد هنرمندان زن و مرد در این نمایشگاه موجب اعتراض برخی فعالان زن خصوصا جامعه تجسمی در فضای مجازی شدهاست.
هنرامروز: کم نیستند نمایشگاهها و انتشار کتابهایی ازاین دست که بخش اعظم آنها به معرفی هنرمندان مرد میپردازد و مثال دیگر آن بازار هنر ایران است که تعداد هنرمندان زنی که آثارشان به صورت مستمر در این بازار خرید و فروشش میشود انگشت شمار است و این تعداد اندک را اکثرا زنانی تشکیل دادند که دیگر در بین ما نیستند و درگذشتند. در فضای هنر ایران جای برگزاری نمایشگاههایی برای بزرگداشت هنرمندان زن خالی است. البته چنین نمایشگاههایی پیش از این (بزرگذاشت فریده لاشایی در موزه هنرهای معاصر در سال 1394، افتتاح موزه منیره شاهرودی فرمانفرمایان در باغ نگارستان در سال 96 با حضور هنرمند) و بعد از مرگ برخی از هنرمندان صاحب نام زن برگزار شد که باز هم تعداد آنها نسبت به نمایشگاههایی که در بزرگداشت و معرفی مردان برگزار میشود اندک است. این در حالی است که تعداد زیادی از گالریهای ایران یا به مدیریت و یا با مالکیت زنان اداره میشوند و بخش اعظم دانشجویان هنر را زنان تشکیل میدهند و انجمنهای هنری معمولا هیئت مدیرهای متشکل از زنان دارند و یا میشود گفت زنان در این فضاها فعالیتی موثر دارند.
اما درعرصه بین المللی وضعیت به گونهای دیگر و رو به تغییر است. مثلا رویداد سینمایی اسکار برای پذیرش و اعطای جوایز بیشتر به هنرمندان زن دست به تغییر قوانینش زدهاست. موزهها در سراسر دنیا در حال برگزاری نمایشگاههایی از آثار هنرمندان زن هستند که پیش از این و در زمان زندگیشان نادیده گرفته شدند. (موزه ملی لندن در حال برگزاری نمایشگاهی از آثار آرتمیزیا جنتیلسکی است و یا موزه هنرهای زیبا سانفرانسیکو میزبان نمایشگاهی از آثار فریدا کالو است. موزه پرادو اسپانیا میزبان نمایشگاه "مهمان ناخوانده" با محوریت آثار زنان است) و آمار فروش حراجیهای معتبر جهان چون کریستیز و ساتبیز نشان میدهند بازار خرید و فروش آثار هنرمندان زن هر چند هنوز کمتر و آثارشان ارزانتر است اما رو به رشد است. (نشریه اینترنتی آرت نت در تابستان گزارشی درباره هنرمندانی که آثارشان در بازار هنر رو به رشد است اعلام کرد. از بین 7 هنرمند معرفی شده سه هنرمند زن بودند) در دیگر خبرها برخی موزهها اعلام کردند برای خرید آثار هنرمندان زن و هنرمندان رنگین پوست دست به فروش آثاری از گنجینههایشان زدهاند تا هم چرخش مالی و هم تریبون نمایش جدی را از حاکمیت سلطه مردان بیرون بیاورند.( موزه اورسون نیویورک پیش از این اعلام کرد اثری از جکسون پالاک را برای خرید آثار هنرمندان زن و رنگین پوست به فروش میرساند.)
در اخباری دیگر شنیده و دیده میشود که جوایز معتبر هنری به هنرمندان زن اعطا شد مثل جایزه هنر معاصر اسمیتسون آمریکا که چندی پیش به طلا مدنی هنرمند ایرانی ساکن آمریکا تعلق گرفت و یا سیسیلیا آلمانی که به عنوان مدیر هنری بینال تجسمی ونیز انتخاب شد.
اینها تنها چند نمونه از اتفاقاتی است که در جهت بیشتر دیده شدن دستاوردهای هنری و فرهنگی زنان در حال انجام است.
*تصویر گزارش از نمایشگاه شهره مهران در گالری اعتماد آبان 98