باید سیاست را دنباله‌رو فرهنگ کرد+ویدئو

این که ما چقدر موفق بوده‌ایم را منتقدان، خبرنگاران، مجلات و رسانه‌ها باید بگویند. اما چیزی که من می‌توانم بگویم این است که از زمانی که شورای صنفی نمایش تشکیل شد، سیستم عرضه و تقاضا  در چرخه اکران جایگزین دادن فرصت برابر به فیلم‌ها برای نمایش شد. از آن زمان فیلم‌های هنری و تجربی کمتر امکان اکران گرفتند این حتی مشمول فیلم‌های مرحوم کیارستمی هم شد. در زمینه مستند و فیلم کوتاه وضع خیلی بدتر بود و تا قبل از هنر و تجربه فقط یک فیلم مستند از آقای "مسعود بخشی" اکران شده بود و اکران فیلم کوتاه مانند یک رویا بود. بازخوردی که ما از مخاطبین متفاوتمان داریم این است که فیلم‌های هنر و تجربه را فیلم‌هایی با امکان فرهنگی و هنری بیشتری نسبت به سینمای بدنه می‌بینند. همین فیلم‌ها و فیلمسازان هستند که امکان راهیابی به جشنواره‌ها را پیدا می‌کنند و جوایز مختلفی را بدست می‌آورند که به اصطلاح می‌توان گفت فیلم‌های هنری هستند.

مخاطب اصلی هنر و تجربه طبقه متوسط است که طبقه‌ی نحیفی است و عمدتا نمی‌تواند تامین کننده اقتصاد این نوع سینما از طریق گیشه باشد، ساز و کار اقتصادی هنر و تجربه چگونه است؟

ما تعدادی از سینماها را اجاره کردیم برای اینکه بتوانیم مجموع فروش یک فیلم را در اختیار مالک فیلم قرار دهیم اما متاسفانه تعداد سینماهای ما زیاد نیست. با بعضی از سینماها از جمله بعضی از سینماهای تهران ارتباطمان پنجاه پنجاه است. بنابراین آن پنجاه درصدی که از فروش فیلم در اختیار پخش کننده قرار می‌گیرد، نه سالن سینما به مالک فیلم اختصاص داده می‌شود. این مجموعه‌ی حمایتی است که ما از فیلمسازان هنر و تجربه می‌کنیم که بنظر من کافی نیست. تلاش‌ها و حمایت‌های بیشتری لازم است از طرف نهادهایی مثل "سازمان سینمایی" یا "شهرداری" تا بتوانیم سالن‌های بیشتری داشته باشیم. هر چه تعداد سالن‌ها بیشتر باشد فیلم‌های با کیفیت بیشتر را که اقتصاد هم برایشان مهم است می‌توانیم جذب کنیم. سال‌هاست ما این شعار را می‌دهیم که حمایت پس از تولید هم باید وجود داشته باشد. این حمایت پس از تولید تنها در هنر و تجربه اتفاق می‌افتد. معمولا در سینمای تجاری، فیلم‌ها در مراکز دولتی تولید می‌شوند. خیلی از آن‌ها هم راه به اکران نمی‌برند چون حمایت دولتی را دارند و اکران برایشان دغدغه نیست. اما فیلم‌هایی که به شکل مستقل ساخته می‌شوند عموما به همین فروشی که در هنر و تجربه دارند تا حدودی راضی می‌شوند. البته این رضایت کامل ما را ندارد. ما تلاشمان را می‌کنیم که این حرکت را گستردتر کنیم. اگر تعداد سالن‌های ما بیشتر شود حتما در گرفتن فیلم‌های مناسبتر و با کیفیت بیشتر موفق خواهیم بود. ما از چند ماه پیش شروع کردیم فیلم‌هایی که احتمال می‌دادیم با استقبال کمتری روبرو بشوند را در اکران‌های چرخشی گذاشتیم و فیلم‌هایی را که سرمایه‌گذاری بیشتری داشتند و نظر منتقدین و مردم را بیشتر جلب کرده بودند اکران ثابت و سانس‌های بیشتری را اختصاص دادیم.

جالب است که مشکلات امروزه هنر بیشتر از آن که مربوط به حمایت‌های مالی دولتی باشد به اختصاص دادن امکاناتی مثل سالن سینما، سالن تئاتر مربوط می‌شود

سازمان سینمایی به ما قول داده که پردیس‌ها را، هم موظف کند و هم با اعمال سیاست‌های تشویقی باعث شود که به ما بیشتر کمک کنند. ما برای اکران به سالن‌های بزرگ احتیاج نداریم. سالن‌های 70/80 نفره برای ما کافی است. ولی به کمیت زیادی نیازمندیم. البته از ابتدا معتقد بودیم که یک مجموعه‌ی چهار یا پنج سالن نیاز است که کاملا در اختیار خودمان باشد. به هر حال ما در سالن‌هایی مثل خانه هنرمندان، کورش، خانه سینما و... مستاجر هستیم. هر سال مجبور هستیم که سالن‌ها را صد در صد اجاره کنیم یا پنجاه پنجاه با آن‌ها همکاری کنیم. چیزی که ارگان‌ها باید در نظر بگیرند این است که اگر سرمایه‌گذاری در این زمینه انجام شود حتما پر بازده و اقتصادی خواهد بود. در سینما بخش عمده‌ای از فیلمسازان خوب ما متعلق به این بخش هستند و این سرمایه‌گذاری ثمر بخش خواهد بود. مثل تاسیس انجمن سینمای جوان که بنده در سال 1364، مدیرعمل آن بودم و در سطح بسیار گسترده‌ای در کل کشور، به پرورش سینماگر پرداخت. در بحث اکران هم همین موضوع است یعنی اگر اکران را مراکز مختلف حمایت کنند و بتوانیم تعداد سالن‌ها را بیشتر کنیم حتما فیلم‌هایی که در اکران سراسری دچار مشکل می‌شوند و شکست می‌خورند می‌توانند به موفقیت برسند. در هنر و تجربه اکران همزمان داشته باشند یا فیلم‌ها کاملا در اختیار هنر و تجربه قرار بگیرند تا این فیلم‌ها حمایت بشوند تا شکست نخورند. بسیاری از فیلم‌ها با شکست مالی روبرو می‌شوند در حالی که خیلی از مسئولین فقط تاسف می‌خورند. ولی می‌توان راهکار راحتی برای آن اندیشید تا بتوانیم از نظر اقتصادی به فیلم‌ها کمک کنیم.

چه شد که تصمیم گرفتید به این سمت بروید و هفته فیلم‌های اروپایی را برگزار  کنید؟

هنر و تجربه یک مجموعه اکرانی است شامل فیلم کوتاه، مستند، داستانی و حتی خارجی. در بدنه سینمای ما امکان اکران فیلم خارجی وجود ندارد. این اتفاق اما به صورت جمع و جور در هنر و تجربه روی داده است. مانند فیلم "کوه" آقای "امیر نادری" یا "من سیاه پوستم" رفیع پیتز. ما چون یک امکان اکرانی هستیم این فرصت را برای همه بیننده‌ها در سراسر کشور فراهم می‌آوریم که با کمک سفارتخانه‌های مختلف یا مراکز فرهنگی خارج از کشور بتوانند نمایش فیلم خارجی خوب یا مستند خوب را داشته باشند. این رویکرد در برنامه اکرانی ما وجود دارد. یک فرصت اکران که در کنار آن شرایطی برای هم‌اندیشی درباره سینمای هنری و تولید مشترک فراهم می‌شود. ما استارت تولید مشترک را بین "بنیاد فارابی" و صربستان زدیم. این امکان کمک می‎‌کند در آینده رابطه‌ی کشورهای مختلف با ایران برای تولید فیلم‌های فرهنگی که اتفاقا بسیاری از تولیدکنندگان فرهنگی همان فیلمسازان هنر و تجربه هستند، ایجاد شود. بنابراین اکران فیلم‌های خارجی یا امکان نمایش فیلم خارجی در شهرستان‌ها ایجاد پنل و... همه در کلیت نگاه ما در یک سو است و آن هم تبادل فرهنگی بین کشورها است. تا امکان تولید مشترک را برای فیلمسازانی که هدف هنر و تجربه هستند فراهم کنیم.

برنامه‌ای دارید که بتوانید فیلم‌های بروز دنیا را به طور هم زمان اکران‌ کنید؟

ببینید ما برای این کار بودجه‌ی مشخصی نداریم و برای همین برنامه‌ی مشخصی هم نداریم. این نیازمند حمایت مالی از طرف  سازمان سینمایی و سازمان‌ها مربوطه است. در سینمای تجاری به دلیل محدودیت در تعداد سالن‌ها فقط فیلم‌های ایرانی اکران می‌شوند و فرصت اکران برای فیلم‌های خارجی به‌خاطر مخالفت تهیه‌کننده‌ها بسته است. در هنر و تجربه چون فیلم‌ها و سینماهایش در انحصار هستند و فقط برای نوع مشخصی از فیلم‌ها برنامه‌ریزی شده شاید تنها فرصت اکران فیلم‌های خارجی باشد. به این ترتیب ما این برنامه را داریم به‌شرطی که بخشی از آن از طرف سازمان سینمایی تامین اعتبار بشود. کاری که ما تا به اینجا کردیم مانند فیلم امیر نادری و بعضی دیگر از فیلم‌ها که گفتم این است که با پخش کننده‌های این فیلم‌ها صحبت کرده‌ایم. فیلم‌هایی که در ایران به نمایش می‌آید و در سالن‌های ما به فروش می‌رسند سودش به پخش کننده‌ها می‌رسد. ولی حق پخش فیلم را آن‌ها باید بگیرند و تصمیم با آن‌ها است که ببینند با گرفتن این رایت سود می‌کنند یا ضرر. در واقع او از سالن‌های ما ریال می‌گیرد ولی قراردادش برای خریدن رایت فیلم دلاری است. در مستند این محدودیت خیلی کمتر است ولی شرایط در فیلم‌های داستانی سختتر است. ما این برنامه را از گذشته داشته‌ایم ولی تامین اعتبار نشده است.

در شرایطی که تنش‌های سیاسی زیادی وجود دارد آیا این تنش‌ها باعث آسیب به پروژه‌های شما نشده است؟

انجام این نوع کارها بسیار سخت است و حواشی زیادی در آن وجود دارد. بعضی مواقع وقتی که اتفاقا توقع تشویق داریم مورد سئوال قرار می‌گیریم. ولی شما ببینید در این مقطع با این تعداد کشور اروپایی ما هفته فیلم را برگزار می‌کنیم. در این مقطع که ایران با این همه تهدید روبرو است، حضور اتحادیه اروپا با این فیلم‌ها و هشت کپی رایت برای هر شهر چه فرصتی است؟ بنظر من این یک فرصت است که ایران باید قدر آن را بداند و سعی کنیم از این شرایط استفاده کنیم که اتفاقا سیاست را دنباله‌رو فرهنگ کنیم تا فرهنگ را دنباله‌رو سیاست.