زادروز جرج اورسن وِلْز
جرج اورسن وِلْز (انگلیسی: Orson Welles؛ ۶ مه ۱۹۱۵ – ۱۰ اکتبر ۱۹۸۵) کارگردان، فیلمنامهنویس، هنرپیشه و تهیهکنندهٔ فیلم، تئاتر، رادیو و تلویزیون آمریکایی بود. او اولین بار با اجرای رادیویی جنگ دنیاها اثر هربرت جرج ولز در ۳۰ اکتبر ۱۹۳۸ بود که به شهرت رسید. آن هم به این دلیل که عدهای از شنوندگان به تصور اینکه با یک خبر واقعی (از حملهٔ بیگانگان فضایی از مریخ) مواجه شدهاند، وحشت کرده بودند.
به گزارش هنر امروز به نقل از ویکی پدیا، اورسن ولز در کنوشا در ایالت ویسکانسین متولد شد. وی پسر دوم خانواده بود و پدرش «ریچارد هِد ولز» تولیدکنندهٔ چراغ خودرو و مادرش «بئاتریس ایوز» یک پیانیست کنسرت بود. او مشکلاتی در کودکیاش داشت. در سال ۱۹۱۹ والدینش از یکدیگر جدا شدند و او به شیکاگو، ایلینوی کوچید. در آنجا پدرش تبدیل به یک الکلی شده بود و دیگر کار نمیکرد. در ۱۰ مه ۱۹۲۴ مادرش چهار روز بعد از جشن تولد نه سالگی او، به علت بیماری یرقان فوت کرد. ریچارد ولز نیز در پانزده سالگی اورسن دار فانی را وداع گفت. اورسن در آن زمان تازه از مدرسهٔ پسرانهٔ تاد در ووداستاک ایالت ایلینوی دانشآموخته شده بود. ولز بعدها در مصاحبههایش اعلام داشت که احساس میکند که به پدرش خیانت کردهاست و او را نادیده گرفتهاست.
پس از مرگ پدر موریس برنشتاین قیم او گردید. در تاریخ مسائلی مطرح است که در مورد درست بودن قیم بودن وی جای سؤال باقی میگذارد. برنشتاین در روسیه متولد شدهبود و در سال ۱۸۹۰ به شیکاگو، ایلینوی آمدهبود و درس خوانده و پزشک موفقی نیز شدهبود. در طی چندین سال او چندین همسر از جمله خواننده سوپرانوی مشهور شیکاگو، ادیث میسِن اختیار کرده بود. ادیث از همسر قبلی خود جورجیو پولاچو که صاحب کارخانه بود جدا شده بود تا با موریس ازدواج کند. هر چند بعدها آنها از هم جدا شدند و ادیث دوباره با جورجیو ازدواج کرد. در سال ۱۹۳۰ موری در هایلندپارک زندگی میکرد و یک همسر و فرزند داشت. وی ادعا میکرد در ایالت ایلینوی متولد شده و والدینش نیویورکی بودهاند. در مدرسه تاد، ولز تحت تأثیرات مثبت از طرف راجر هیل قرار گرفت. راجر معلمی بود که بعدها مدیر تاد شد.
اورسن ولز وقتی ۲۵ سال بیشتر نداشت، این شانس را پیدا کرد که بتواند اطمینان جورج شافر مدیر کمپانی فیلمسازی ار. کی. او را بهدستآورد و نخستین فیلم بلند خود را بسازد. شافر پیشنهادی به ولز داد که عموماً به عنوان بزرگترین پیشنهادی که به یک فیلمساز ناآزموده دادهشده شناخته میشود: «کنترل کامل هنرمندان». و این فیلم همشهری کین بود که در ۱۹۴۱ ساخته شد و ازآن پس به عنوان یکی از بهترین فیلمهای سینما از آن یاد میشود.
ولز همشهری کین را در سال ۱۹۴۱ با ایدههایی نو برای روایت داستان در هالیوود بازنویسی کرد. این فیلم پر از ابتکارات تازه در تصویر برداری و صدا برداری بود. حتی گریم ولز که بهطور متقاعدکنندهای سنش را چندین دهه بیشتر نشان میداد، انقلابی محسوب میشد. ولز در نقش «چارلز فاسترکین» تهیهکنندگی و کارگردانی فیلم را نیز به عهده داشت. این فیلم کلاسیک برای نه جایزه اسکار نامزد شدهبود که چهار تا از آنها که به ولز ارتباط داشت عبارتند از: بهترین بازیگر، بهترین کارگردان، بهترین فیلمنامه و بهترین فیلم. اما فیلم تنها برنده یک جایزه اسکار برای بهترین فیلمنامه شد. نکته حائز اهمیت این است که اورسن ولز در هنگام ساخت همشهری کین تنها ۲۵ سال داشتهاست
آثاری که ولز کارگردانی کرده است:
کارگردان/بازیگر
قلبهای پیر - ۱۹۳۴
خیلی زیاد جانسون - ۱۹۳۸
همشهری کین - ۱۹۴۱
خانواده اشرافی امبرسن - ۱۹۴۲
غریبه - ۱۹۴۶
بانویی از شانگهای - ۱۹۴۸
مکبث - ۱۹۴۸
اتلو - ۱۹۵۲
آقای آرکادین - ۱۹۵۵
نشانی از شر -۱۹۵۸
محاکمه - ۱۹۶۲
ناقوسهای نیمه شب -۱۹۶۶
قصه جاویدان - ۱۹۶۸
ت مثل تقلب - ۱۹۷۵
سوی دیگر باد - ۲۰۱۸ (اتمام پس از مرگ وی)