زندگینامه و بیوگرافی اصغر فرهادی

به گزارش هنر ام‌روز، در سال ۲۰۱۲ فیلم جدایی نادر از سیمین وی برنده‌ٔ جایزه‌ی اسکار بهترین فیلم خارجی‌زبان شد و هم‌زمان، نامزد دریافت جایزه‌ی اسکار بهترین فیلم‌نامه غیراقتباسی (اورژینال) برای این فیلم شد. وی همچنین در سال ۲۰۱۲ برنده جایزۀ بهترین فیلم خارجی گلدن گلوب به خاطر کارگردانی و نویسندگی فیلم جدایی نادر از سیمین شد. فرهادی در جشنواره فیلم کن ۲۰۱۶، جایزۀ بهترین فیلم‌نامه جشنواره فیلم کن را برای نگارش فیلم‌نامه فیلم فروشنده دریافت کرد. همچنین در هشتاد و نهمین دوره جوایز اسکار، فروشنده به نویسندگی و کارگردانی وی توانست جایزه اسکار بهترین فیلم خارجی‌زبان را کسب کند.

پیشتر وی برنده سه جایزۀ سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی جشنواره فیلم فجر در سال‌های ۱۳۸۴، ۱۳۸۷ و ۱۳۸۹ شده‌است.  خرس نقره‌ای جشنواره فیلم برلین به عنوان بهترین کارگردان برای فیلم درباره الی و خرس طلایی جشنواره فیلم برلین به خاطر فیلم جدایی نادر از سیمین از دیگر دستاوردهای اوست. وی اولین فیلمساز ایرانی است که توانسته‌است این جایزه را به خود اختصاص دهد.

نشان افسر نشان افتخار هنر و ادبیات فرانسه نیز در ۲۷ فوریه ۲۰۱۴ در پاریس توسط اورلی فیلیپیتی، وزیر فرهنگ این کشور، به فرهادی اهدا شد. این نشان به‌دلیل «خلاقیت‌های هنری و تأثیر اصغر فرهادی بر هنر و ادبیات فرانسه و سراسر جهان» به این فیلمساز ایرانی تعلق گرفت. وی همچنین جایزۀ سزار، جایزۀ مستقل اسپریت و جوایز بودیل را به دست آورده‌است. در یک نظرسنجی مجله تایم، وی رتبه چهارمین شخصیت تأثیرگذار در میان ۱۰۰ شخصیت برتر سال ۲۰۱۲ را کسب کرد؛ و در نهایت به عنوان یکی از ۱۰۰ چهرهٔ تأثیرگذار سال ۲۰۱۲ از سوی این مجله معرفی شد. فرهادی در سال ۲۰۱۲ در فهرست ۱۰۰ متفکر جهان فارن پالیسی قرار گرفت.

زندگی

فرهادی گفته که فعالیت سینمایی خود را در ۱۳ سالگی و قبل از آنکه به صورت آکادمیک در این زمینه به تحصیل بپردازد، آغاز کرده بود. فرهادی پس از گذراندن دوره لیسانس در رشته تئاتر (گرایش ادبیات نمایشی) از دانشکده هنرهای زیبا دانشگاه تهران، مدرک فوق لیسانس خود در همین رشته (گرایش کارگردانی) را از دانشگاه تربیت مدرس دریافت کرد. او فعالیت در سینما را از سال ۱۳۶۵ در انجمن سینمای جوان اصفهان آغاز کرد. فرهادی اولین فیلمی که بر زندگی‌اش تأثیرگذار بوده‌است را فیلم دزد دوچرخه معرفی کرد. وی هنر خود را تأثیریافته از آثار ویتوریو دسیکا، فدریکو فلینی، اینگمار برگمان، میکل‌آنجلو آنتونیونی، بیلی وایلدر و کریشتوف کیشلوفسکی می‌داند.

پریسا بخت آور همسر اصغر فرهادی است.

 کارنامه و کارگردانی اصغر فرهادی

ارتفاع پست

اصغر فرهادی فعالیت‌های سینمایی و حرفه‌ای خود را به عنوان فیلم‌نامه‌نویس در دوازدهمین ساخته سینمایی ابراهیم حاتمی‌کیا یعنی ارتفاع پست آغاز کرد. فرهادی دوران کارگردانی خود را در کمتر از یک سال پس اکران فیلم ارتفاع پست آغاز نمود.

رقص در غبار

رقص در غبار محصول سال ۱۳۸۱ اولین فیلم بلند و رسمی او در مقام کارگردان است. رقص در غبار بسیار شبیه به کارهای تلویزیونی موفق وی به‌خصوص سری دوم داستان یک شهر به همراه علی‌رضا بذرافشان ساخته‌شده‌است. فیلم تلفیقی از رمانتیسیسم و احساسات گرایی و نگاهی ابتدایی به جامعه و روابط اجتماعی آدم‌ها است. اولین اثر وی نظر مثبت عموم و منتقدان را نیز جلب کرد و وی جایزۀ بهترین کارگردانی جشنواره فیلم آسیا پاسیفیک و تندیس زرین بهترین فیلم‌نامه را از جشن خانه سینما را کسب کرد.

شهر زیبا

دومین اثر سینمایی اصغر فرهادی در مقام کارگردان، فیلم شهر زیبا محصول سال ۱۳۸۲ است. این فیلم که داستان خود را از دل جامعه وام گرفته و درون‌مایه عاشقانه را در لابه‌لای ناملایمات اجتماعی در هم آمیخته‌است، روایتگر واپسین روزهای زندگی اکبر است که به اتهام قتل در انتظار چوبهٔ دار در کانون اصلاح و تربیت شهر زیبا به سر می‌برد. شهر زیبا دومین همکاری اصغر فرهادی با فرامرز قریبیان پس از رقص در غبار و اولین همکاری ترانه علیدوستی با وی است. فرهادی برای این فیلم جوایزی مانند طاووس طلایی جشنواره بین‌المللی فیلم هند را به دست آورد.

چهارشنبه‌سوری

اصغر فرهادی پس از دو سال وقفه در سال ۱۳۸۴ با فیلم چهارشنبه‌سوری به فیلم‌سازی برگشت. این فیلم با همکاری مانی حقیقی در مقام نویسنده در کنار اصغر فرهادی تولید و اکران شده‌است. اصغر فرهادی در این فیلم این‌بار به سراغ سوژه‌ای تلخ اما حقیقی به نام خیانت و تن دادن به تغییرات برای ادامه زندگی می‌رود. این فیلم جوایز و نامزدی‌های متعددی را کسب کرد که از بین آن‌ها می‌توان به سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی بیست و چهارمین دوره جشنواره فیلم فجر و هوگو طلایی جشنواره بین‌المللی فیلم شیکاگو و نامزدی یوزپلنگ طلایی جشنواره فیلم لوکارنو اشاره کرد. چهارشنبه سوری را می‌توان یکی از آثار جدی در مقام فیلمسازی دانست که مجله اسلنت آن را یکی از بهترین فیلم‌های اکران شده سال ۲۰۰۶ دانست.

کنعان

وی دو سال بعد به عنوان نویسندهٔ فیلم‌نامه با مانی حقیقی همکاری کرد و فیلم‌نامهٔ کنعان را نوشت. کنعان فیلم پر سکانسی است که از لحظاتی ساده آغاز می‌شود، به اوج می‌رسد و ناگهان به اعماق کلیشه می‌افتد. اما باز هم کنعان با همهٔ میزانسن‌های زیبایش و موسیقی متنی مناسب لحظاتش، اتفاق خوبی در سینما بود.

دایره زنگی

دایره زنگی محصول سال ۱۳۸۷، به عنوان اولین تجربه سینمایی پریسا بخت‌آور همسر وی از ذوق هنری و استعداد نویسندگی اصغر فرهادی در مقام نویسنده بهره می‌برد. دایره زنگی برخلاف فیلم‌نامه‌های گذشته او قالب و پوسته طنز را به همراه دارد اما این تغییر رویکرد هم نتوانسته‌است که زیرلایه‌های اجتماعی و رئالیستی اصغر فرهادی را حتی کم‌رنگ کند. این فیلم مورد توجه عموم و گیشه قرار گرفت.

محاکمه در خیابان

هفتمین تجربه سینمایی اصغر فرهادی، همکاری با مسعود کیمیایی و در قالب فیلم محاکمه در خیابان محصول سال ۱۳۸۷ رقم خورد. این فیلم در چندین اپیزود با مضامین مختلف اجتماعی از جمله انتقام روایت می‌شود و تأثیر اصغر فرهادی در تغییر نگرش مسعود کیمیایی در سبک نگارش فیلم‌نامه و روایت غیرخطی به خوبی مشهود است.

دربارهٔ الی

درباره الی محصول سال ۱۳۸۷ چهارمین اثر وی در مقام کارگردان است. به عقیده اکثر منتقدین و مردم فیلم دربارهٔ الی مهم‌ترین فیلم کارنامه هنری وی است. از آن جهت که اصغر فرهادی به دلیل برعهده داشتن سمت‌های کارگردان، نویسنده و تهیه‌کننده در نهایت می‌تواند آنطور که باید و شاید سینما و نوع نگاه خاص را ارائه دهد. فرهادی با سبک رئالیسم در دربارهٔ الی شروع‌کننده موج سوم موج نو سینمای ایران شد. دربارهٔ الی فیلم تکان دهنده با بازی درخشان بازیگران نامی خود است. این فیلم علاوه بر استقبال در جشنواره‌های داخلی و کسب جایزه‌هایی از جمله جایزۀ ویژه تماشاگران جشنواره فیلم فجر و تندیس بهترین کارگردانی جشن خانه سینما، در جشنواره‌های خارجی نیز درخشید و خرس نقره‌ای بهترین کارگردانی جشنواره بین‌المللی فیلم برلین و جایزۀ بهترین فیلم داستانی جشنواره فیلم ترایبکا را کسب کرد. دیتر کسلیک مدیر جشنواره فیلم برلین این فیلم را نشانه‌ای از آغاز موجی نو در سینمای ایران دانست و رابرت دنیرو در حاشیه جشنواره فیلم ترایبکا در مورد این فیلم گفت، جهان شمولی شخصیت‌ها و مضامین در کنار کارگردانی که این داستان را مسحورکننده ساخته، موجب شده‌است تا دربارهٔ الی مرزهای جهانی را فرو بریزد و درک ما از دنیای مشترک مان را تعمیق ببخشد. دربارهٔ الی به انتخاب منتقدین ایندیوایر به عنوان ده فیلم برتر غیر انگلیسی زبان سال ۲۰۱۵ انتخاب شد. دربارهٔ الی فیلمی است که ساختار روایی بدیع و خلاقانه‌اش نه‌تنها آن را از دیگر آثار هم‌کیشش تفاوت می‌بخشد که نقش مهمی را هم در سینمای ایران ایفا می‌کند. در موج نو فرانسه پس‌ازآن که ژان-لوک گدار و فرانسوا تروفو اولین فیلم‌هایشان را می‌سازند، نزدیک به پنجاه نفر فیلم اولی وارد سینما فرانسه می‌شوند درحالی‌که الگویشان فیلم‌های این دو کارگردان بزرگ است و همین موج نو را سبب می‌شود. رابطه دربارهٔ الی و سینمای ایران هم به این جریان شباهت‌هایی دارد که بعد از ساخت دربارهٔ الی تعداد زیادی فیلم با الگوی روایی و دغدغه‌های فرا متنی مشابهی در سینمای ایران تولید می‌شود.

جدایی نادر از سیمین

جدایی نادر از سیمین که در سطح بین‌المللی بیشتر با نام یک جدایی شناخته می‌شود، پنجمین اثر سینمایی اصغر فرهادی محصول سال ۱۳۸۹ است. فرهادی در این فیلم گوشه‌ای از زندگی زن و شوهری را به تصویر می‌کشد که پس از جدا شدن مسیرهایشان به اختلاف و تأثیر بر زندگی یک خانواده دیگر منجر می‌شود. جدایی نادر از سیمین اصغر فرهادی را به عنوان یک چهره بین‌المللی و موفق مطرح نمود. جدایی نادر از سیمین در واقع همه چیز است، که شاخصترین آن‌ها یک ملودرام اجتماعی پیچیده در مورد سقوط یک ازدواج و یک مشکل خانوادگی که باعث ایجاد زنجیرهای از حوادث می‌شود، یک داستان فریبنده و هیچکاکی که سرنخها در تنگناهای داستان بافته شده‌اند که شاید ببینده قادر به درک آن‌ها نشود و یک داستان برجسته فلسفی که هر یک از کاراکترهای فیلم در آن از لحاظ اخلاقی نقشی منحصر به فرد ایفا می‌کنند. ساختار فیلم‌نامه «جدایی نادر از سیمین» نمونه‌ای موفق از تلفیق اصول کلاسیک و مدرن در مبانی داستان‌نویسی است. اساس داستان به طرز بی‌مانندی بر مبنای کنش و واکنش شخصیت‌های اصلی حول بحران استوار است. جدایی نادر از سیمین به عنوان نماینده ایران در اسکار معرفی شد و در انتها نیز برای اولین بار بزرگترین دستاورد سینمایی ایران در جشنواره‌های خارجی را با دریافت جایزۀ اسکار بهترین فیلم غیرانگلیسی زبان رقم زد. موفقیت این فیلم باعث خوشحالی ایرانیان سراسر کشور و جهان شد و قشرها مختلف جامعه ایران این دستاورد بزرگ را به اصغر فرهادی و تیم او تبریک گفتند. جدایی نادر از سیمین در بین منتقدین و عموم خوش درخشید و در سراسر جهان مورد تحسین قرار گرفت و مجموعاً بیش از ۵۲ جایزۀ جهانی را از آن خود کرد، جوایز معتبر بین‌المللی همچون جایزۀ اسکار بهترین فیلم غیرانگلیسی زبان ،جایزۀ گلدن گلوب بهترین فیلم غیر انگلیسی زبان، جایزۀ هیئت داوران و جایزۀ خرس طلایی از جشنواره فیلم برلین و جایزۀ ایندیپندنت اسپیریت بهترین فیلم خارجی زبان، جایزۀ جوایز بودیل بهترین فیلم خارجی زبان و جایزۀ سزار بهترین فیلم خارجی زبان از جمله جوایز مهم جدایی نادر از سیمین است. جدایی نادر از سیمین با فروش ۲۰ میلیون دلار پرفروش‌ترین فیلم ایرانی در اکران جهانی لقب گرفت. راجر ایبرت منتقد مطرح سینما، فیلم جدایی نادر از سیمین را بهترین فیلم سال ۲۰۱۱ دانست. در نظرسنجی بی‌بی‌سی نیز فیلم جدایی نادر از سیمین در رده نهم فیلم‌های برتر قرن ۲۱ بالاتر از آثار مطرحی مانند جایی برای پیرمردها نیست ساخته برادران کوئن قرار گرفت. جدایی مورد تمجید افراد مشهوری همچون مریل استریپ و برد پیت قرار گرفت. سایت‌اندساوند در لیستی جدایی نادر از سیمین را به عنوان دومین فیلم برتر سینمای جهان در سال ۲۰۱۱ معرفی کرد. جدایی نادر از سیمین در فرانسه، آمریکا، اسپانیا، آلمان، بلژیک و انگلستان با فروش و استقبال بالایی روبرو شد.

گذشته

گذشته محصول سال ۲۰۱۳ اولین اثر غیر فارسی‌زبان است که بعد از جدایی نادر از سیمین در فرانسه ساخته شد. گذشته با بازی برنیس بژو در پاریس رقم خورد، فیلمی که یک درام پیچیده و در اغلب مواقع درخشان با اجراهایی مهار شده و هوشمندانه است. ظرافت خاصی در کنار هم چیدن جزئیات و تکه‌های داستان به شکل یک الگو، پیچش‌های غیرمنتظره در طرح داستان، تعلیق‌های پیچیده و آشکارسازی‌ها وجود دارد. گذشته نامزد دریافت نخل طلا جشنواره کن شد و در نهایت موفق به کسب نخل طلای بهترین بازیگر زن و جایزهٔ کلیسای جهانی جشنواره فیلم کن گشت. تیری شز منتقد اکسپرس سینمای اصغر فرهادی را دارای قدرت ساکنی می‌داند که شاکلهٔ آن پیچیدگی روابط انسانی و آشکار شدن اسرار پنهانی است که در گذشته نمایان است.

فروشنده

فروشنده محصول سال ۱۳۹۴ هفتمین فیلم بلند اصغر فرهادی است. فرهادی این فیلم را قبل از آغاز پروژه بزرگ خود در اسپانیا ساخت. در ابتدای سال ۲۰۱۶ وبگاه‌های معتبر سینمایی، فهرست فیلم‌هایی را که منتقدان و علاقه‌مندان به سینما برای دیدن آن‌ها در سال جدید اشتیاق دارند، منتشر کرد و ایندیوایر، با انتشار فهرستی از صد فیلم کنجکاوی‌برانگیز که در سال ۲۰۱۶ اکران می‌شوند، پنجمین فیلم فهرست خود را به فروشنده، هفتمین فیلم سینمایی اصغر فرهادی اختصاص داد. شهاب حسینی برای سومین بار و ترانه علیدوستی برای چهارمین بار با اصغر فرهادی به عنوان بازیگر همکاری کردند که هر دو در فروشنده به عنوان نقش‌های اصلی فیلم شناخته می‌شوند و الکساندر ماله-گی نیز برای دومین بار به عنوان تهیه‌کننده فیلم اصغر فرهادی برگزیده شد. داستان فیلم فروشنده دربارهٔ رعنا و عماد زن و شوهری جوان است که در حال بازی و اجرای نمایشنامه مرگ فروشنده نوشته آرتور میلر هستند. اصغر فرهادی در جشنواره فیلم کن جایزۀ بهترین فیلم‌نامه و شهاب حسینی هم برنده جایزۀ بهترین بازیگر مرد شد. این فیلم با واکنش و استقبال بسیار خوب مخاطبین مواجه شد. «فروشنده» در اسکار ۲۰۱۷ برنده جایزۀ بهترین فیلم غیرانگلیسی زبان شد. نقطه قوت اصلی فروشنده همانند آثار قبلی فرهادی، فیلم‌نامه دقیق و حساب شده آن است که به استاندارد مناسب سینمای درام رسیده‌است و محتوای آن نیز جلوه‌گری کرامت انسانی در مقابل رذالت بشری در جامعه است. فرهادی همچنین برای فروشنده برنده جایزۀ ستلایت بهترین فیلم غیر انگلیسی‌زبان شد.

همه می‌دانند

همه می‌دانند هشتمین فیلم بلند فرهادی است به زبان اسپانیایی ساخته شده است و بازیگرانی همچون خاویر باردم و پنه‌لوپه کروز در آن ایفای نقش می‌کنند. همه می‌دانند به عنوان فیلم افتتاحیهٔ هفتاد و یکمین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم کن (۲۰۱۸) برگزیده شد و در بخش مسابقه بین‌الملل این جشنواره نیز حضور خواهد داشت.فرهادی تحقیق و نوشتن داستان همه می‌دانند را از حدود ۵ سال پیش در اسپانیا آغاز کرد اما ایده فیلم همه می‌دانند به یکی از سفرهای اصغر فرهادی در ۱۲ سال پیش به اسپانیا بازمی‌گردد. این فیلم در ۶ بخش نامزد دریافت جایزه گویا شد.

 قهرمان

قهرمان فیلمی ایرانی به نویسندگی و کارگردانی اصغر فرهادی است که در سال ۱۴۰۰ منتشر شد. در تهیه‌کنندگی این فیلم الکساندر ماله-گی با فرهادی همکاری داشته‌است. این فیلم در شیراز، ایران فیلم‌برداری شده‌است و موضوعی اجتماعی را روایت می‌کند. این فیلم در ۲۹ مهر ماه ۱۴۰۰ به عنوان نماینده سینمای ایران برای رقابت در نود و چهارمین دوره جوایز اسکار معرفی شد اما در نهایت نتوانست به جمع پنج نامزد نهایی راه یابد.

قهرمان برای نخستین بار در ۱۳ ژوئیهٔ ۲۰۲۱ در جشنوارهٔ فیلم کن ۲۰۲۱ به نمایش درآمد و در آن‌جا مشترکاً با کوپه شماره ۶ ساختهٔ یوهو کاسمانن موفق به کسب جایزه بزرگ هیئت داوران از جشنواره کن شد. قهرمان بر پایهٔ نقد ۱۵۹ منتقد امتیاز ۹۶٪ را از بازبینی جمعی وبگاه راتن تومیتوز و بر پایهٔ نقد ۳۹ منتقد نمره ۸۲٪ را از وبسایت متاتریک کسب کرده‌است.