چه بر سر شیرهای میدان حر امد؟
ساعاتی پیش تصاویری از مجسمههای شیر تخریب شده در میدان حر در شبکههای اجتماعی منتشر شد. در میانه میدان حر، تندیس نبرد گرشاسب با اژدها قرار دارد که در سال ۱۳۱۵ در این میدان نصب شد. در چهار طرف آن نیز چهار شیر سنگی قرار داشت، که گفته میشود، اوایل انقلاب تخریب شده و شیرهای جدید با فایبرگلاس ساخته شدند. تندیس نبرد گرشاسب با اژدها چند سال پیش ثبت ملی شد. به نظر میرسد که شهرداری بدون هماهنگی با میراث فرهنگی دست به مرمت مجسمههای این میدان زدهاست و شورای شهر نیز با توجه به سابقه و ارزش این مجسمهها دست به پیگیری این اتفاق زدهاست. اما سازمان زیباسازی میگوید این اثار به مرور زمان و به دلیل جنس ناپایدار فایبر گلاس اسیب دیدهبودند و نمای میدان را خراب کردهبودند. با خواندن گزارشها به نظر میرسد هیچ نهادی قصد ندارد مسوولیت این اتفاق را بر عهده بگیرد و باید دید در روزهای اینده چه اتفاقی خواهد افتاد.
هنرامروز: در ادامه واکنش نهادهای مربوطه در خصوص انتشار خبر تخریب مجسمههای شیر میدان حر را اوردهایم:
مرتضی ادیب زاده معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان تهران اعلام کرد: مرمت مجسمههای تخریب شده میدان حُر (منطقه ۱۱) بدون اطلاع و استعلام این نهاد متولی بوده است.
مجسمه میدان حر شامل مجسمه نبرد گرشاسب اثر استاد غلامرضا رحیمزاده ارژنگ، در ششم بهمنماه سال ۱۳۹۸ با شماره ۱۴۴۳ در فهرست آثار ملی ثبت شده است.
هرگونه اقدام مرمتی در آثار ملی باید به نظر این نهاد استانی برسد. به محض اطلاع از ماجرا، عوامل یگان حفاظت صبح امروز به این میدان اعزام و این پروژه متوقف شد تا بررسی و اقدامات لازم در این زمینه انجام شود.»
ادیب زاده در مورد میزان تخریب و آسیب وارد شده به مجسمههای میدان حر تهران اشاره کرد و گفت: «کارشناسان میراث فرهنگی هنوز بررسیها را انجام ندادهاند، اما تصاویری که یگان حفاظت فرستاده نشان میدهد تخریبهایی صورت گرفته است.»
حجت نظری سخنگوی کمیسیون فرهنگی واجتماعی شورای شهر تهران از ورود شورا به مساله تخریب مجسمه شیر در میدان حر خبر داد و در اینباره گفت: «تندیس «نبرد گرشاسب با اژدها» در میدان حر تهران در سال ۱۳۱۵ در این میدان قرار گرفت و یکی از قدیمیترین نمادهای شهری تهران معاصر است.
این شیرها دهههاست که در اطراف میدان حر قرارگرفته و در عکسها و تصاویر مربوط به سالهای پیش از پیروزی انقلاب نیز این شیرها در اطراف میدان قرار دارد، از این رو گرچه پیکره نبرد گرشاسب با اژدها به شماره ۱۴۴۳ ثبت شده اما محیط پیرامون آن نیز باید تابع مقررات مربوط به حریم آثار تاریخی باشد.
از این رو در راستای صیانت از هویت تاریخی شهر این موضوع را بررسی خواهیم کرد. نباید این شیرها تخریب میشد و تصمیم به مرمت این میدان نیز باید با حفظ اصل مجسمهها انجام میشد.
در صورتی که هرگونه تقصیر و کوتاهی در این زمینه محرز شود با عاملان آن برخورد خواهیم کرد.
معاون فرهنگی سازمان زیباسازی شهر تهران شاپور دیو سالار هم میگوید: «هیچ گونه تغییری در شکل ظاهری مجسمه های میدان حر انجام نشده است.
مجسمه شیرهای اطراف اثر اصلی، ثبت ملی نیستند، قرار گرفتن این تندیسها در معرض فعل و انفعالات جوی و جنس نه چندان پایدار فایبرگلاس به کار رفته در بدنه این آثار، باعث شد که شکل نامناسبی ایجاد شود و چهرهای زشت و زننده به این اثر ملی بدهند بر همین مبنا و با توجه به وظیفه سازمان زیباسازی که متولی مرمت و تولید حجم و مجسمه در سراسر شهر است، بنا بر این شد که این چند مجسمه مرمت شوند.
در راستای مرمت این مجسمهها ما سعی کردیم بدون کوچکترین تغییری در شکل آنان، با استفاده از متریال بتن، کاری مستحکمتر و بهتر را به لحاظ ماندگاری اجرا کنیم تا علاوه بر حفظ زیبایی شهر، بتواند چهره مجسمه اصلی را نیز حفظ کند و باعث مخدوش شدن این اثر ملی نشود.
وی درباره زمان نصب این اثر، گفت: کار اصلی انجام شده و در حال حاضر مجسمهها آماده شدهاند بنابراین پس از جابه جایی و نصب پایههای تازه انشاالله در هفته آینده، مرمت این میدان به پایان خواهد رسید و مجسمهها در کنار اثر ملی و قدیمی میدان حر قرار خواهند گرفت تا به حفظ زیبایی این اثر مهم کمک کنند.»
تندیس نبرد گرشاسب با اژدها در میدان حر (میدان باغشاه) تهران به مناسبت نجات آذربایجان از اشغال شوروی و حزب دموکرات در سال ۱۳۱۵ در میدان قرار گرفت. انجام پروژه از سالهای ۱۳۱۲ تا ۱۳۱۵ طول کشید و توسط غلامرضا رحیمزاده ارژنگ ساخته شده است.
این اثر به همراه تندیس فردوسی جزو محدود تندیسهایی است که پس از انقلاب آسیب ندید و جا به جا نشد. غلامرضا رحیمزاده ارژنگ هم چنین سازنده نقش برجسته انوشیروان دادگر در کاخ دادگستری است.
این اثر ششم بهمنماه سال ۱۳۹۸ با شماره ۱۴۴۳ در فهرست آثار ملی کشور ثبت شده است.