نماد سیطره نازی!
سالها پس از فروپاشی رژیم نازی، هنوز خاطره سلطه آنها بیش از هرچیزی با بازداشگاههای زندانیان سیاسی و اردوگاههای اسرای جنگی بهیاد آورده میشود. در سراسر قلمروی حکومت قاهرانه نازیها، چه در داخل و چه در خارج آلمان، یک چیز همهجا دیده میشد بهنحوی که حالا میتواند نماد سیطره مخوف آنها قلمداد شود؛ "برج دیدبانی". این عنوان ۷ تابلوی نقاشی بزرگ "سیگمار پولکه" چهره شاخص هنر معاصر آلمان است که در حدفاصل سالهای ۱۹۸۴ تا ۱۹۸۸ کار شده و اوج تجربیات شبه کیمیاگری وی را رقم زدند.
به گزارش هنر امروز، عنصر اصلی در این سری تابلوهای بلند ۳متری، یک دکل دیدبانی است؛ یک اتاقک کوچک برفراز شالودهای مرتفع متشکل از تیرهای عمودی و مورب و یک نردبان که دسترسی به آن را تامین میکند. استعارههای اثر با همین ساختار پیچیده و بلند آغاز میشود؛ سلطه مقتدرانه اتاقک مرتفع که در تصویر از زاویه پایین بدان نگریسته میشود و خطوط منظم و متقاطع تیرهای نگهدارنده که آن را خارج از دسترس مینمایاند. اما مهمتر از استعارههای شکلی، کنایههای سیاسی دکل دیدبانی است که در وحله نخست خاطرات تلخ کنترل و مراقبت ارتش نازی و گشتاپو را تداعی میکند و در وحله بعدی، سالهای جنگ سرد، مرزهای دو آلمان ش
هرچقدر اشارات تاریخی برج دیدبانی واضح و صریح هستند، تصویر آنها در این تابلوها گنگ و مبهم است. تناسبات و زاویه نگاه در همگی تقریباً ثابت است، لیکن مواد و تکنیک اجرای آنها مرتباً تغییر میکند تا شاید به اشارههای متفاوتی منجر شود. تصویر دکل یک عکس است که در هر تابلو با مداخله در ترکیب امولسیونها و با اضافه کردن مواد شیمیایی همانند نیترات نقره، کلرید کبالت و مواد فتوسنتزی به روی بوم چاپ شده است. این تصاویر در یک فرآیند فتو-شیمیایی پدید آمده و بنابراین اثر هنری از حیث مواد به کار رفته و فرآیند ساخت، بیشتر یک عکس است تا نقاشی. نتیجه این مداخلات، پدیدار شدن حالتی نامطمئن در فضای تصویری است که وضعیتی شوم و ترسناک ناشی از مراقبت دائمی را القاء میکند.
در زیر خطوط سیاه دکل، نوارهای سفید و شفافی کار شدهاند که کیفیت ضدنور شبحگونهای به آن دادهاند. حالت کابوسگونه برج، اما با بافت پارچه نقشدار که بجای بوم مورد استفاده قرار گرفته، به چالش کشیده میشود؛ گویی برج دیدبانی اسرارآمیز در پیشزمینه به چرخه ناامیدی تاریخ و سیاست و بافت گلهای رنگی در پسزمینه به امیدبخشی فرهنگ و هنر اشاره دارند. سیگمار پولکه با بکارگیری لایههای متعدد نقاشی انتزاعی و شکلنما به روی پارچههای نقشدار همراه با مواد و تکنیکهای غیرمتعارف، برای طرح دغدغههای فرهنگی و سیاسی معاصر، مهمترین پرچمدار یک هنر پاپ سیاسی در سراسر اروپا است.
منبع: کانال نلگرامی علیرضا سمیع آذر