اگر جان نداشته باشیم، نان به چه کارمان می‌آید

به گزارش هنر ام‌روز به نقل از خبرگزاری خبرآنلاین، نرگس کیانی: مجموع فوت‌شدگان کرونا تا ساعت ۱۴ یکشنبه، ۲۴ مرداد ۱۴۰۰ به ۹۷ هزار و ۸۲۸ نفر رسید و قطعا در لحظه‌ای که این گزارش را می‌خوانید بیش از این شده است.  ۹۷ هزار و ۸۲۸ نفری که شاید به چشم برخی تنها تعدادی عدد باشند اما اگر تنها برای لحظه‌ای خود را به جای هر کدام بگذاریم نمی‌توانیم انکار کنیم که هرکدام چون ما، مایل به ادامه زندگی بوده‌اند، برنامه‌های کوتاه‌مدت و بلندمدتی برای فردا و فرداهایشان داشته‌اند و آرزوهایی. خانواده، دوستان و نزدیکانی داشته‌اند که در فقدانش اندوهگین‌اند و روان‌شان از هم فروپاشیده است.

۹۷ هزار و ۸۲۸ نفر از طبقات گوناگون جامعه و شاغل در حرفه‌های گوناگون و از جمله هنر. هنرمندانی که چون سایر مردم کشورمان، مانند برگ خزان تک‌تک به خاک می‌افتند و شور و شوق، استعداد و ذوق هنری‌شان در دل مزاری کوچک دفن می‌شود. از ابتدای اعلام رسمی شیوع کرونا در کشور، اسفند ۱۳۹۸ تاکنون ۲۴ مرداد ۱۴۰۰ بسیار بوده‌اند این هنرمندان و تازه‌ترین‌شان علی سلیمانی، بازیگر تئاتر، سینما و تلویزیون. هنرمندانی که نگاهی به لیست اسامی‌شان داغ دل را تازه می‌کند و مطالبه سرعت‌گیری واکسیناسیون عمومی و از جمله واکسینه‌شدن هنرمندانِ درگیر تولید آثار هنری؛ کارگردانان، بازیگران و عواملِ تولیدِ سریال، فیلم سینمایی، محصولات شبکه نمایش خانگی و تئاتر را پُررنگ‌تر.

در این میان مطالبه نهادهای صنفی مرتبط با هنرمندان، دیگر نه فقط واکسیناسیون اعضای خودشان که سرعت‌گرفتن واکسیناسیون عمومی و در پی آن واکسینه‌شدن هنرمندان به عنوان بخشی از جامعه است.

انجمن بازیگران سینمای ایران، کانون کارگردانان سینمای ایران، انجمن صنفی کارگردانان سینمای مستند و انجمن صدابرداران و صداگذاران سینمای ایران از جمله این نهادهای صنفی بودند.

در گفت‌وگو با الهام پاوه‌نژاد، دکتر مصطفی جلالی‌فخر و مهران رسام به این موضوع پرداختیم.

واکسیناسیون عمومی؛ مطالبه‌ای که دیگر صنفی نیست

الهام پاوه‌نژاد، بازیگر تئاتر، تلویزیون و سینما و کاگردانِ تئاتر با بیان این که از ابتدای طرح مسئله واکسیناسیون، بر این باور بوده است که هنرمندان و نهادهای صنفی‌شان چه در خانه تئاتر و چه در خانه سینما باید از قوانین موجود تبعیت کنند و واکسینه‌شدن‌شان بر مبنای گروه‌های سنی و بیماری‌های خاص شکل بگیرد، چه مشغول کار در پروژه‌ای باشند و چه نه، می‌گوید: «آن‌طور که شنیده بودیم تعدادی از تهیه‌کنندگان به‌ویژه در حوزه تصویر به دنبال اختصاص پیداکردن سهمیه‌ای به بازیگرانِ مشغولِ کار در پروژه‌های تلویزیونی و سینمایی بودند و من و گروه نمایش «لاموزیکا» در حوزه تئاتر، این اقدام را با داوطلب‌شدن برای تزریق واکسن برکت انجام دادیم تا دست کم خیال‌مان از این بابت که با گروهی واکسینه‌شده در حال کار هستیم راحت باشد اما زمانی که در جهش دلتا، با سویه‌ای از این ویروس مواجه شدیم که حتی گریبان افراد واکسینه‌شده را هم هرچند با ضریب کم‌تری از احتمال مرگ می‌گرفت، طبیعتا نگرانی از به خطر افتادن سلامت تماشاگران علی‌رغم رعایت شیوه‌نامه‌های بهداشتی، استفاده از ماسک و حفظ فاصله ایمن اجتماعی در محل اجرای نمایش؛ کافه‌گالری باروک مرا به این نتیجه رساند که با وجود استقبال تماشاگران از اجرا، کار را متوقف کنم.»

پاوه‌نژاد، طراح و کارگردان نمایش «لاموزیکا» که اجرای آن علی‌رغم استقبال تماشاگران در پی نگرانی او از جهش ویروس کرونا و به‌خطرافتادن سلامت گروه نمایشی و مخاطبان متوقف شد تا در زمانی بهتر از سر گرفته شود، ادامه می‌دهد: «واقعیت این است که در حال حاضر دیگر بحث تزریق واکسن به اعضای نهادهای صنفی و واکسن‌زدنِ من و شمای نوعی مطرح نیست. این صحبت‌ها و طبقه‌بندی‌ها زمانی می‌توانست مطرح شود که واکسیناسیون گروه‌های سنی با نظم، ترتیب و سرعتی که در برخی از کشورهای دیگر شاهدیم پیش برود نه در روزهایی که حتی شاهد تاخیر در تزریق دوز دوم واکسن افرادی هستیم که بر مبنای گروه سنی‌شان حائز شرایط دریافت واکسنند و در پی آن صف‌هایی طویل شکل می‌گیرد. به عقیده من در وضعیت سیاه فعلی، دیگر الویت شغلی مطرح نیست و نیازمند پیش‌رفتنی گازانبری بر مبنای گروه‌های سنی و بیماری‌های خاصیم. هرچند متاسفانه می‌بینیم و می‌شنویم که سویه دلتا قربانیانش را نه از یک گروه سنی خاص که حتی از میان جوانان و نوجوانان و کودکان هم دستچین می‌کند اما همچنان معتقدم پیش‌رفتنِ گازانبری بر مبنای گروه‌های سنی و بیماری‌های خاص تنها راه برون‌رفت از وضعیت مرگبار فعلی که حاصل «تاخیر»، «تاخیر» و «تاخیر» است، خواهد بود. باز هم تاکید می‌کنم که در حال حاضر ابدا بحث صنف و این که فلان صنف در غم نان به سر می‌برد و تا واکسینه نشود نمی‌تواند جلوی دوربین و روی صحنه تئاتر برود مطرح نیست. مگر ما برای چه کسی کار تولید می‌کنیم؟! برای همین مردمی که اگر جان نداشته باشند دیگر مخاطبی نخواهیم داشت.»  

مهران رسام، تهیه‌کننده، مدیرتولید و مجری طرح سینما و تلویزیون نیز در برابر این سوال که آیا می‌توان گفت در شرایط فعلی مطالبه واکسیناسیون از سوی هنرمندان دیگر نه صنفی که درخواستی برای احقاق حق همه مردم ایران است، می‌گوید: «توقع ما این بود که تاکنون همه مردم ایران واکسینه شده باشند و متاسفیم که می‌بینیم آمار کسانی که هر دو دوز واکسن را دریافت کرده‌اند، همچنان بسیار اندک و شرایط چنان مرگبار است که حرفی برای گفتن باقی نمی‌ماند. دوستان، آشنایان و عزیزان‌مان دانه‌دانه کشته شدند و هر کدام‌مان یا عزیزانی را از دست داده‌ایم و یا شاهد جدال‌شان میان مرگ و زندگی در بیمارستان‌ها هستیم. تنها مطالبه ما در حال حاضر واکسیناسیون سراسری طی اقدامی انقلابی است و توقع ما، برای ملت صبورمان چیزی جز این نیست.»

توصیه‌ موکد به ماندن در خانه

پاوه‌نژاد، کارگردان و بازیگرِ نمایشِ «کافه پولشری» با طرح این پرسش که «ما اگر جان نداشته باشیم، نان به چه کارمان می‌آید؟!»، می افزاید: «من هم مانند همه مردم می‌دانم که گرانی بیداد می‌کند، وضعیت اقتصادی نابه‌سامان است و همه‌مان تحت فشاریم ولی معتقدم در کنار نیازمان به قرارگرفتن در موقعیت واکسینه‌شدن فوری و فوتی، به کمک خودمان به خودمان در رعایت‌کردن هم نیازمندیم و به فراموش نکردن این نکته که در حال گذاشتن جان‌مان بر سر راه غم نانیم. یادمان نرود که هر تجمعی به هر دلیلی، به گسترش افسارگسیخته‌تر این ویروس کمک می‌کند. فراموش نکنیم که علی‌رغم عدم‌اعتمادمان به مسئولینی که خود با صحبت‌های ضدونقیض‌شان موجبش شده‌اند، حرفِ متخصصان، حرفِ پزشکانی که می‌دانیم از دلِ میدانِ مبارزه با این ویروس، از دلِ آی‌سی‌یوی بیمارستان‌ها از ما می‌خواهند در خانه بمانیم، حجت است و به هیچ بهانه‌ای نباید این در خانه ماندن و عدم شکل‌دادن به تجمعات و شرکت در آن‌ها را بشکنیم.»   

دکتر مصطفی جلالی‌فخر، پزشک متخصص بیماری‌های داخلی، منتقد شناخته‌شده سینما و نویسنده که خود به کرونا مبتلا شده بود نیز نخست در پاسخ به این که در چه وضعیتی به سر می‌برد، می‌گوید: «حال عمومی‌ام خوب است اما سرفه‌های تحریکی گاهی امان می‌بُرَد. از امروز، دوشنبه ۲۵ مرداد به سر کار برخواهم گشت و امیدوارم علی‌رغم ضعف پایدار ایجادشده در پی ابتلا به کرونا بتوانم به کارم بپردازم.»

جلالی‌فخر، در برابر این سوال که آیا تعطیلات پیش رو از ۲۵ تا ۳۰ مرداد را در کاهش بحرانی که گریبانمان را گرفته است موثر می‌داند یا خیر، توضیح می‌دهد: «قطعا موثر است منتها به شرطی که درست انجام شود. نکته اول این که این تعطیلات آن‌قدر دیر اعمال شده است که شاهد کشتاری سراسری هستیم و زمانِ انتخاب‌شده برای انجام آن نیز، خود شامل دو روزِ تعطیلیِ عمومی تاسوعا و عاشوراست. پس می‌توان گفت دوستان درواقع از کیسه خلیفه بخشیده‌اند. نکته دوم این که نخست بازه زمانی تعطیلی اعلام شد و سپس گفتند راه‌ها بسته و منع تردد بین شهری اعمال خواهد شد و در واقع فرصتی در اختیار عموم قرار گرفت که طی آن شاهد هجوم به جاده‌ها بودیم در حالی که نخست باید راه‌ها را بست و سپس تعطیلی عمومی را اعلام کرد. در مجموع و در حالی که همه‌مان می‌دانیم کسانی، کارگران روزمزد بسیاری هستند که نان شب‌شان را روزانه به دست می‌آورند و از این تعطیلی‌ها آسیب جدی خواهند دید، ولی بین گزینه‌های بدتر و بدترین فعلا تنها راه موجودمان همین گزینه بد و تعطیلی است، هرچند باید پیش از این و با مدیریتی بهتر انجام می‌شد.»

جلالی‌فخر با بیان این که در حال حاضر تنها نکته‌ای که مردم باید به آن اهمیت دهند «ماندن در خانه» است، می‌گوید: «در حال حاضر نکته‌ای که مردم باید عمیقا و شدیدا به آن پایبند بمانند ماندن در خانه است. تنها راه نجات در حال حاضر در کنار سرعت‌گیری واکسیناسیون عمومی، همین است. در لحظه کنونی جست‌وجو به دنبال این که چه کسی مقصر وضعیت فعلی است و چه کسی باید محاکمه شود، برای مردم‌مان «جان» نمی‌شود و تنها و تنها باید در خانه ماند تا سویه سرکش دلتا اندکی کنترل شود و در کنار آن پیگیر و شاهد تحقق مطالبه واکسیناسیون عمومی بود.»

روح و روان‌های آسیب‌دیده را دریابیم

پاوه‌نژاد در پایان با تاکید بر لزوم رسیدگی به آسیب‌های روحی و روانی نشسته بر جانِ خانواده‌های عزیز ازدست‌داده در بحران کرونا، توضیح می‌دهد: «همگی ما و خصوصا کسانی که تعدادشان هم ابدا کم نیست و عزیز از دست داده‌اند، تحت فشار روانی وحشتناک حاصل از این تروما هستیم. مگر می‌توان به همین سادگی از کنار این مردم داغدار، این خانواده‌های داغ‌دیده گذشت و افسردگی مزمن حاصل از این داغ را که بر جانشان نشسته است نادیده گرفت؟! مگر می‌توان این نکته را نادیده گرفت که مردم‌مان، هر صبح که از خواب بیدار می‌شوند از خود می‌پرسند خدایا! امروز قرار است چه بلایی بر سرمان ببارد؟! فراموش نکنیم که نیاز این مردم، نیاز این خانواده‌های داغدار که کرونا حتی امکان سوگواری برای عزیزِ ازدست‌رفته‌شان را نیز از آن‌ها دریغ کرد، به امکانات روان‌درمانی گسترده و دردسترس، کم از نیازشان به واکسن نیست.»    

آنان که از دست‌شان داده‌ایم

اسامی برخی از کارگردانان، بازیگران، فیلمنامه‌نویسان و عوامل پشت صحنه تولید سریال‌های تلویزیونی، فیلم‌های سینمایی و آثار شبکه نمایش خانگی که در اثر ابتلاء به کرونا درگذشتند (به ترتیب حروف الفبا) به شرح زیر است و در کنار آن کم نبوده‌اند هنرمندان حوزه تئاتر، تجسمی، موسیقی، مدیران فرهنگی و هنری و... که کشته‌شدگان کرونای این سال‌های سیاهند.