تاثیرگذارترین فیلم‌ساز سینمای معاصر/ چگونه این کارگردان توانست فیلم‌های هالیوودی را تغییر دهد؟
کوئنتین تارانتینو یکی از تاثیرگذارترین فیلم‌سازان صنعت ساخت فیلم است و همین امر سبب شده که عبارت رایج «اثر تارانتینو» در سینما به کرات به گوش برسد. البته این مفهوم بسته به زمینه‌ای که در آن مطرح شود دو تعریف کاملا مجزا دارد. تارانتینو به لطف سبک بصری و روایی خود به شدت توسط مخاطبان و منتقدان مورد تشویق قرار گرفته، اگرچه برخی از آثارش با جنجال‌های زیادی همراه بوده‌اند. هرچند این امر بیشتر به خشونت زیاد موجود در فیلم‌هایش بازمی‌گردد.
به گزارش هنر امروز، فعالیت حرفه‌ای کوئنتین تارانتینو به عنوان فیلم‌ساز در سال ۱۹۹۲ با فیلم جنایی «سگ‌های انباری» آغاز شد، فیلمی که توانست نظر مثبت منتقدان را جلب کند و به یک فیلم کلاسیک کاملا محبوب تبدیل شود. تارانتینو پس از یک وقفه‌ی دو ساله با فیلم «داستان عامه پسند» که یک فیلم جنایی پرمحتوای دیگر بود پای به میدان نهاد. از آن زمان تاکنون، تارانتینو فیلم‌های زیادی را در ژانرهای مختلف تولید نموده که همگی آن‌ها در نوع خود بی‌نظیر بوده‌اند. از فیلم‌هایی در سبک هنرهای رزمی نظیر «بیل را بکش» گرفته تا فیلم‌های اسلشری مانند «ضد مرگ» و حتی فیلم‌های تاریخی منحصربه‌فردی نظیر «حرامزاده‌های لعنتی» و «روزی روزگاری در هالیوود» که در کنار مهارت او در دیالوگ‌نویسی، سبک بصری غیرقابل انکار و کیفیت داستان پردازی‌اش را به مخاطبان نشان می‌دهند.
در نتیجه، تارانتینو توانسته به یکی از تاثیرگذارترین فیلم‌سازان سینمای معاصر تبدیل شود و به جایگاهی دست یابد که دیگران او را همچون الگوی الهام بخشی برای خود ببینند و حتی بتواند نحوه‌ی روایت داستان‌ها و به طور کلی فیلم‌های هالیوودی را تغییر دهد. در حقیقت او از وجود چنان شخصیت کاریزماتیکی بهره می‌برد که سبب خلق مفهوم «اثر تارانتینو» شده است. مفهومی که همانطور که پیش‌تر نیز گفتیم بسته به زمینه دو معنای متفاوت دارد و لذا ما در اینجا می‌خواهیم به بررسی این موضوع بپردازیم که اثر تارانتینو چیست و چگونه هالیوود را تغییر داد.
اثر تارانتینو در فیلم‌های خودش
آثار کوئنتین تارانتینو به دلیل سبک روایی و بصری بسیار خاص و منحصربه‌فردشان برجسته شده‌اند و لذا در حالی که این آثار در محبوبیت و موفقیت او نقش کلیدی‌ای را بر عهده داشتند، اما سبب شدند که این کارگردان معروف، انتقادات زیادی را نیز دریافت کند و بحث‌های بی‌حد و حصری در رابطه با برخی از فیلم‌های او به راه بیفتد. فیلم‌های تارانتینو از خشونت گرافیکی خاصی بهره می‌برند و لذا بسیاری از آثار او به همین دلیل در کشورهای مختلف توقیف شده‌اند، هر چند او در برخی از مصاحبه‌ها از نمایش خون و صحنه‌های خشونت‌آمیز در فیلم‌هایش دفاع کرده است. یکی از تعیین کننده‌ترین عناصر بسیاری از فیلم‌های تارانتینو، استفاده از ساختار غیرخطی است.
این امر در فیلم «داستان عامه پسند» به وضوح مشهود است. اگر فیلم را دیده باشید قطعا می‌دانید که در این فیلم، سکانس‌ها بدون نظم خاصی ارائه می‌شوند، اگرچه او در فیلم‌هایی مانند «سگ‌های انباری» و «هشت نفرت انگیز» نیز به واسطه‌ی درهم آمیختن صحنه‌هایی از گذشته با سکانس‌های زمان حال به نحو ظریفی از همین سبک استفاده نموده است. در کل، این جدول زمانی عجیب و غریب که در اکثر فیلم‌های تارانتینو مشهود است توسط منتقدان به عنوان «اثر تارانتینو» نام‌گذاری شده است.
عناصر دیگری که جزو ویژگی‌های مفهوم «اثر تارانتینو» قلمداد می‌شوند عبارت‌اند از به کارگیری بسیاری از ارجاعات فرهنگ عامه، خلق محصولات و برندهای خودش که تقریبا در هر فیلمی که می‌سازد مشهود هستند، استفاده از ویژگی بن‌بست مکزیکی، خلق سکانس‌های کلوزآپ بسیار زیاد از پاها، نماهای تنه و استفاده از حس شوخ طبعی تاریک و بی‌نظیرش. «اثر تارانتینو» در طول سال‌ها بر بسیاری از فیلم‌سازان دیگر تاثیر گذاشته، اما تعریف دیگری نیز از این واژه وجود دارد که به سبک روایتی و بصری فیلم‌ها و نحوه‌ی تکامل آثار تارانتینو هیچ ربطی ندارد.
اثر تارانتینو در هالیوود
تارانتینو، حرفه‌ی خود را با فیلم «سگ‌های انباری» شروع کرد. فیلمی که در مقایسه با پروژه‌های بعدی او مانند «روزی روزگاری در هالیوود» فیلمی بسیار پیش پا افتاده‌تر به نظر می‌آید. اما با این وجود می‌توان به جدیت گفت که تاکنون تمام آثار تارانتینو کیفیت ثابتی داشته‌اند و همه‌ی آن‌ها از سبک خاصی پیروی می‌کنند که به اثر تارانتینو معروف شده است. او توانست با استفاده از همین سبک، فیلم‌های کم هزینه‌ی خود را به موفق‌ترین فیلم‌های هالیوودی تبدیل کند. فیلم «سگ‌های انباری» با بودجه‌ی بسیار اندکی ساخته شد. در این فیلم هاروی کایتل نقش اصلی فیلم را بر عهده داشت اما متعهد شد که وظیفه‌ی تهیه کنندگی فیلم را نیز بر عهده بگیرد تا تارانتینو و لارنس بندر که تهیه کننده‌ی اصلی فیلم بود بتوانند این فیلم را با بودجه‌ی بسیار پایینی تولید نمایند. همین امر سبب شد که «سگ‌های انباری» با بودجه ۱.۲ میلیون دلاری ساخته شود و به یکی از بهترین فیلم‌های تاریخ هالیوود مبدل گردد.
موفقیت فیلم «سگ‌های انباری» باعث شد که درهای زیادی به روی تارانتینو باز شود و او بتواند از فرصتی که به دستش آمده به بهترین وجه ممکن استفاده کند. در حقیقت دیگر تامین مالی فیلم بعدی که «داستان عامه پسند» نام داشت برای تارانتینو راحت‌تر از فیلم قبلی بود. این فیلم که با بودجه‌ای معادل ۸ میلیون دلار ساخته شد توانست به اولین موفقیت بزرگ تجاری تارانتینو تبدیل شود و حدود ۲۱۳ میلیون دلار در سرتاسر جهان درامد کسب کند و لذا می‌توان گفت که فیلم «داستان عامه پسند» به نقطه‌ی پرتابی برای انتقال تارانتینو به دنیای هالیوود عمل کرد، اگرچه ورود او به هالیوود به تدریج رخ داد و اما بزرگ‌ترین فیلم اقتصادی‌ای که تارانتینو تا به امروز ساخته، «جنگجوی زنجیر گسسته» با بودجه‌ای ۱۰۰ میلیون دلار است که به عنوان پردرآمدترین فیلم او نیز شناخته می‌شود، اما بزرگ‌ترین موفقیت او از دید منتقدان پس از فیلم «داستان عامه پسند»، فیلم «روزی روزگاری در هالیوود» است.
وقتی تارانتینو توانست از آن فیلم‌های کم بودجه به فیلم‌های هالیوودی برسد گروه بازیگران فیلم‌هایش نیز تغییر کردند، زیرا او دیگر می‌توانست فرصت همکاری با برخی از محبوب‌ترین بازیگران این صنعت مانند رابرت دنیرو، برد پیت و لئوناردو دی کاپریو را داشته باشد. با وجود این تغییر بزرگ، کیفیت و سبک فیلم‌سازی او ثابت باقی ماند و در واقع می‌توان گفت «اثر تارانتینو ۱» چندان تحت تاثیر «اثر تارانتینو ۲» قرار نگرفت.
چگونه اثر تارانتینو بر فیلم‌های هالیوود تاثیر گذاشت
«اثر تارانتینو» از نظر روایی به شدت بر فیلم‌های هالیوودی موثر بوده است. کارگردان‌های بسیار زیادی تحت تاثیر آثار تارانتینو و سبک او قرار گرفتند و لذا بر آن شدند تا از همان سبک زمان‌بندی، خشونت و گنجاندن فرهنگ عامه و یا ارجاع به سایر فیلم‌های هالیوود در آثارشان استفاده نمایند و همین امر باعث شده که اثر تارانتینو به مبحثی فراگیر در عرصه‌ی هالیوود تبدیل شود.
برخی از فیلم‌های هالیوودی که به وضوح می‌توان اثر تارانتینو را بر روایت و سبک بصری آن‌ها درک نمود عبارت‌اند از اثر تحسین شده‌ی کریستوفر نولان و میشل گوندری تحت عنوان «درخشش ابدی یک ذهن پاک» که در آن از ساختاری غیرخطی استفاده شده و «آس‌های دودی» جو کارناهان که خشونت موجود در آن کاملا یادآور فیلم‌های تارانتینو است. این در حالی است که سایر کارگردانان، «اثر تارانتینو» را در آثارشان به نحو ظریف‌تری به تصویر کشیدند. البته، فیلم‌سازان زیادی نیز بوده‌اند که به واسطه‌ی به کارگیری «اثر تارانتینو» توانستند از تولید فیلم‌های کم هزینه به فیلم‌های هالیوودی برسند. هرچند مسیری که این کارگردان‌ها طی نمودند همانند مسیر تارانتینو به هالیوود صاف و هموار و بی‌دغدغه نبود.
آیا اثر تارانتینو در فیلم‌های مدرن و امروزی نیز مشهود است؟
با توجه به تاثیری که «اثر تارانتینو» از نظر سبک بصری و روایی بر فیلم‌های هالیوودی داشته و با توجه به تاثیر آن بر تاریخ سینما، قطعا تا سال‌های زیادی شاهد آثاری خواهیم بود که با الهام از این سبک ساخته خواهند شد. اما وقتی صحبت از گذار از فیلم‌های کم هزینه به فیلم‌های هالیوودی به میان می‌آید، باید بگوییم که ممکن است فیلم‌سازان، دیگر نتوانند از همین تاکتیک برای ورود به هالیوود استفاده کنند.
چراکه امروزه دیگر استفاده از «اثر تارانتینو» به آسانی گذشته نیست و فیلم‌سازان امروزی باید برای ورود به هالیوود، خلاقیت بیشتری به خرج دهند. صنعت فیلم در حال حاضر تحت تسلط فرنچایزهای بزرگ‌ترین استودیوهای هالیوودی، مانند دنیای سینمایی مارول دیزنی و دنیای توسعه یافته دی سی برادران وارنر قرار دارد که از وجود کمپین‌های بازاریابی قویی‌ای نیز بهره می‌برند و لذا به واسطه‌ی صرف بودجه‌ی هنگفت و جلوه‌های بصری بی‌نظیر، توجه مخاطب نهایی را به سمت خود جلب می‌نمایند و همین امر باعث می‌شود که کار برای فیلم‌های خرده پایی که با بودجه‌ی محدود تولید می‌شوند سخت‌تر شود.
این به آن معنی است که این‌گونه تولیدات برای یافتن مخاطب، دچار مشکل خواهند شد و در نتیجه تعداد معدودی به تماشایشان خواهند نشست. البته، این به آن معنا نیست که فیلم‌سازانی که روی پروژه‌های کم هزینه کار می‌کنند، نمی‌توانند مانند کوئنتین تارانتینو وارد دنیای هالیوود شوند، اما بهتر است این‌طور بگویم که رقابت در حال حاضر بسیار سخت‌تر شده و «اثر تارانتینو» به این راحتی برای کسی اتفاق نمی‌افتد و کارگردانان برای اینکه عرصه را از آن خود کنند باید خلاق‌تر باشند.