سریال The last Dance: مستندی برای طرفداران مایکل جردن
مینی سریال مستند The Last Dance که درباره مایکل جردن، بازیکن معروف بسکتبال ساخته شده، برنده جایزه امی در بخش بهترین مستند شد.
مینی سریال The Last Dance یا «آخرین رقص» یک مستند برای عاشقان بسکتبال است که توسط شبکه‌ها‌ی نتفلیکس و ESPN پخش شده و به دوران طلایی تیم پرطرفدار شیکاگو بولز در کنار اسطوره‌ی بسکتبال، مایکل جردن می‌پردازد.
اگر طرفدار ورزش بسکتبال باشید، به احتمال زیاد اسم «مایکل جردن» حداقل یک بار به گوشتان خورده است. این اسطوره‌ی ورزشی دهه ۸۰ و ۹۰ میلادی در دوران حرفه‌ای خود توانست شش بار لقب با ارزش‌ترین بازیکن NBA را به خود اختصاص داده و شش مرتبه هم با تیم خود قهرمان این مسابقات شود. شهرت مایکل جردن در دوران حرفه‌ای خود آن‌قدر زیاد بود که حتی وقتی او بسکتبال را کنار گذاشت و سراغ ورزش بیسبال رفت، باز هم در مرکز توجه رسانه‌ها قرار داشت. او به همراه «پله» و «محمد علی کلی» جزو سه ورزشکار برتر قرن ۲۱ شناخته شده است. شهرت جردن، پای او را به سینما و تلویزیون هم باز کرد. او در انیمیشن «هرج و مرج» (Space Jam) ناجی جهان «باگز بانی» و دوستانش شد و به همراه یکی از مشهورترین شخصیت‌های تاریخ سرگرمی یعنی مایکل جکسون پا به عرصه‌ی موسیقی گذاشت. مینی سریال آخرین رقص یک بار دیگر جردن را در برابر دوربین قرار می‌دهد تا این بار روایتی متفاوت از او و دوران حرفه‌ایش را در شیکاگو بولز برایمان روایت کند.
در بین مستندهای نتفلیکس رقابت جدی‌تر بین The Last Dance و Tiger King وجود دارد. سریال شبکه نتفلیکس که به موضوع حقوق حیوانات و زندگی جو اگزوتیک می‌پرداخت، سروصدای زیادی به پا کرده بود و از سوی منتقدان و بیننده‌ها نیز با استقبال مواجه شد. هر دو سریال در روزهای ابتدایی شیوع ویروس کرونا و آغاز قرنطینه، جزو پربیننده‌ترین آثار تلویزیونی بودند. Tiger King در مراسم امی در شش بخش نامزد دریافت جایزه شده بود که در هیچ‌کدام از این بخش‌ها برنده نشد.
هر متن ادبیِ مطلوب اعم از فیلم، سریال، رمان، شعر، داستان کوتاه، قطعه موسیقی یا مستند اساسا از وحدت شبکه‌وار اجزا بهره می‌برد. این یعنی اجزای متن به‌صورت پیوسته درهم تنیده‌اند و کلیتی منسجم را به دست می‌دهند. مثلا اگر درونمایه فیلم The Irishman (ایرلندی) ساخته‌ی مارتین اسکورسیزی به این صورت برداشت شود که ورود به منجلاب مافیا باوجود ظاهر فریبنده و چشم‌نواز آن می‌تواند موجب فروپاشی خانواده، تمام مولفه‌های اخلاقی و درنهایت خود شخص شود؛ درونمایه مذکور در صورتی درست است که اجزای متن در وحدتی شبکه‌وار آن را تایید کنند. این یعنی عناصری همچون شخصیت‌پردازی، پایان‌بندی، دیالوگ‌ها، زاویه دید، زمان و مکان با وحدتی منسجم و شبکه‌وار، درونمایه(های) آن را به القا کنند و کلیت فیلم را شکل دهند.
دست‌اندرکاران این مستند ۱۰ قسمتی که نتفلیکس و ESPN وظیفه‌ی پخش آن را دارند، علاوه‌بر جردن با بیش از ۹۰ نفر از فعالان ورزشی آن زمان مصاحبه می‌کنند؛ افرادی مثل «استیو کر» (Steve Kerr) و «اسکاتی پیپن» (Scottie Pippen) از بازیکنان سابق شیکاگو بولز و حتی مربی پرآوازه‌ی این تیم در دهه ۹۰ میلادی یعنی «فیل جکسون» (Phil Jackson). کارگردان این مجموعه یعنی «جیسون میر» (Jason Hehir) برای اولین بار فیلم‌هایی از آخرین فصل حضور «جردن» در تیم شیکاگو بولز را منتشر می‌کند که تا حالا در آرشیو رسانه‌ایِ این باشگاه قرار داشت. این کارگردان جوان، زندگی مایکل جردن را از دوران کالج تا تبدیل شدن او به ستاره‌ی NBA و رسیدن به آخرین قهرمانیش با تیم شیکاگو بولز در طول ۱۰ اپیزود برای ما روایت می‌کند. «جیسون میر» با ترکیب بیش از ۵۰۰ ساعت فیلم‌های اختصاصی باشگاه با مصاحبه‌های بی‌پرده و جذاب توانسته یک مستند به یاد ماندنی برای دوست‌داران بسکتبال خلق کند. شاید به همین دلیل است که مینی سریال آخرین رقص توانسته در جلب نظر منتقدان و بینندگان هم بسیار موفق عمل کند. این اثر در وب‌سایت راتن تومیتوز نمره‌ی ۸.۷ از ۱۰ را از منتقدان دریافت کرده و در سایت متاکریتیک هم امتیاز بسیار بالای ۹۱ از ۱۰۰ را به خود اختصاص داده است. با توجه به نمرات بسیار خوب این مستند می‌توان مینی سریال آخرین رقص را یک مستند قابل دفاع و جذاب خطاب کرد.
نحوه‌ی روایت در «آخرین رقص» غالبا با استناد به ویدیوهای آرشیوی NBA، مصاحبه با افراد مختلف و البته ویدیوهای اختصاصی یک گروه فیلم‌برداری از رختکن، هتل‌ها و حتی اتوبوس تیم شیکاگو بولز در فصل ۱۹۹۸ است؛ در «آخرین رقص» با تکیه بر همین ویدیوها و مصاحبه‌ها به‌عنوان سند، واقعیت شکل می‌گیرد. در نتیجه، واقعیت در «آخرین رقص» آن‌چیزی است که توسط ویدیوهای آرشیوی و مصاحبه با افراد به‌تصویر کشیده می‌شود. محوریت اکثر این ویدیوهای آرشیوی مایکل جردن است. البته در اپیزودهای مختلف مستند، به هم‌تیمی‌های وی نیز پرداخته می‌شود اما اپیزودهای آن‌ها نیز زیرسایه‌ی مایکل جردن قرار می‌گیرند. نمونه آن‌که در اکثر غریب به اتفاق رویدادهایی که برای دیگر بازیکنان تیم افتاده است، نظر مایکل جردن در زمان حال نیز پرسیده می‌شود. البته که دلیل این امر آن است که جردن به هر روی رهبر تیم بوده و از لحاظ آمار و ارقام نیز جایگاه بلندمرتبه‌ای در ورزش بسکتبال دارد، اما علاوه‌بر آن، «آخرین رقص» در خدمت تحکیم هرچه بیشتر روایت «بهترین بون او» ظاهر می‌شود.
بخش مهمی از شکل‌گیری روایت در «آخرین رقص» برپایه‌ی اظهارات افراد مختلف همچون بازیکنان بسکتبال، مربی‌ها، مدیران تیم‌ها، خبرنگارها و اعضای خانواده بازیکنان روی می‌دهد. نکته مهم اینکه تمام این افراد در اتفاقی که روایت می‌شود، حضور داشته‌اند. به این صورت است که اظهارات این افراد که حکم نوعی شاهد را دارند، صحه‌ای بر واقعی بودن روایت مستند می‌گذارد و این همان استناد مکرر و محکم به واقعیت است. جدای از این، برای اکثر وقایع نیز علاوه‌بر تایید کلامی افراد، ویدیوهای آرشیوی نیز به نمایش گذاشته می‌شوند. «آخرین رقص» دو روایت اصلی دارد. یکی روایت دوران طلایی تیم شیکاگو بولز و روایت دوم و غالب اینکه مایکل جردن بهترین بسکتبالیست دوران است. تمام اظهارات افراد و البته ویدیوهای آرشیوی به طرز منسجمی بر این دو روایت صحه می‌گذارند. در تک تک اپیزود‌ها صحبت از این است که شیکاگو بولز در آن سال‌ها چه تیم وحشتناکی بوده (صحه گذاشتن بر روایت اول) و مایکل جردن چه نقش بسزایی در موفقیت‌های این تیم داشت و تا چه اندازه بازیکن بزرگی در تاریخ بسکتبال است (صحه گذاشتن بر روایت دوم).
افراد مدام از این می‌گویند که عملکرد جردن تا چه اندازه باورنکردنی بود یا اگر کسی برای مایکل جردن کری می‌خواند یا به او درباره بازی کردنش اهانتی می‌کرد، چه جواب سنگینی در انتظار خودش و تیمش بود (به بخش‌های بازی‌های پلی آف و فینال نگاه کنید). یا مدام از این صحبت می‌شود که مایکل جردن چه میل بالایی برای بردن داشت و چگونه تمام هم‌تیمی‌های خود را به سمت برنده شدن هل می‌داد، این مورد در ویدیوهای تمرینات تیم بسیار بارز است. یا اینکه پس از کشته شدن پدرش، مایکل تا چه اندازه از سوی رسانه‌ها تحت فشار قرار گرفت و از NBA کناره‌گیری کرد. همه و همه‌ی این موارد، روایت «مایکل جردن به‌عنوان مهم‌ترین مهره تیم بولز و بهترین بسکتبالیست دوران» را تایید می‌کنند و بر آن صحه می‌گذارند. البته که در طول این مستند ده قسمتی به دیگر بازیکنان تیم شیکاگو بولز نیز پرداخته می‌شود و برای اکثر اتفاقات مربوط‌به آن‌ها، علاوه‌بر جردن، شاهد صحبت‌های بستگان بازیکنان نیز هستیم؛ اما غالبِ روایت درباره مایکل جردن و نقش بسزای او در دوران طلایی شیکاگو بولز است.
این سریال با نحوه‌ی روایت جذاب خود توانسته‌است جایگاه ویژه‌ای در بین مینی سریال‌های مستند پیداکند. اگر شما هم طرفدار بسکتبال و قهرمان فراموش نشدنی این رشته یعنی مایکل جردن هستید این مستند می‌تواند گزینه‌ی بسیار خوبی برای تماشا در آخر هفته باشد.