این حاشیه ها را به یاد دارید؟
حراج تهران واسطه ای بین فروشندگان و خریداران آثار هنری محسوب می‌شود که اگرچه از دید بسیاری از منتقدان، صرفا اهداف مالی و اقتصادی را دنبال می‌کند، اما هدفی والاتر یعنی رشد و ترویج هنر و کمک به معرفی بیشتر هنرمندان و آثارشان هم می تواند به عنوان بخشی از اهداف این رویداد فرهنگی هنری لحاظ شود.
به گزارش هنر ام‌روز، پانزدهمین دوره حراج تهران درحالی ۲۴ دی ماه برگزار امسال خواهد شد که برخلاف سال گذشته، انتظار می‌رود تغییری در تاریخ برگزاری آن صورت نگیرد. در ادامه نگاهی خواهیم داشت به حواشی پنج دوره قبلی این حراج که به قولی سر و صدا بر پا کردند.
دوره چهاردهم
یکی از اتفاقات قابل اشاره در دوره چهاردهم حراج، نصف شدن رقم کل فروش در مقایسه با دوره قبلی است. چهاردهمین دوره حراج تهران با مجموع فروش ۴۲ میلیارد و ۷۱۸ میلیون تومان درحالی در روزهای کرونایی به پایان رسید که این رقم در مقایسه با دوره گذشته به کمتر از نصف رسیده بود.
حاشیه‌ی رخ داده در دوره چهاردهم حراج اکنون این سوال را به ذهن خریداران و شرکت‌کنندگان در این رویداد به‌وجود می‌آورد که استقبال از دوره پانزدهم چگونه خواهد بود و اینکه آیا می‌توان گفت احتمال می‌رود رقم کل فروش دوره پانزدهم به کمتر از دوره قبل نیز برسد؟
اما چهاردهمین حراج تهران در حالی ۲۱ مرداد ۱۴۰۰ برگزار شد، که قرار بود در تیرماه ۱۴۰۰ برگزار شود اما به دلیل مواجه شدن با پیک چهارم کرونا، نزدیک ۴۰ روز عقب افتاد. مجوز برگزاری این دوره از حراج در دهه اول محرم از سوی وزارت ارشاد صادر شد. ضمن اینکه با توجه به افزایش محدودیت‌های کرونایی، حراج شرایطی را فراهم کرد تا حجم حضور کم و شرایط آنلاین نیز برای خریداران فراهم شود.
دوره سیزدهم
سیزدهمین حراج تهران پس از حدود هفت ماه تاخیر با ۱۱۰ اثر هنری، به صورت مجازی برگزار شد. در این مراسم تنها تعدادی محدود از خریداران بدون هیچ همراهی در این مراسم حضور داشتند و امکان خرید به صورت نیمه‌حضوری و تلفنی نیز برای خریداران مهیا بود. با این همه حراجی سیزدهم رکوردهای بسیاری را جابه‌جا کرد و البته حواشی بسیاری خصوصا درباره گران‌ترین اثر فروخته‌شده در این حراج را به دنبال داشت. در این دوره تعویق چند باره‌ی زمان برگزاری به علت کرونا و از طرفی موفقیت حراجی‌های بزرگی مانند کریستیز در برگزاری آنلاین حراجی، یکی از ضعف‌های ساختاری حراج تهران را به دوستداران هنر و مجموعه‌داران شناساند.
فارغ از به تعویق افتادن زمان برگزاری دوره سیزدهم که به نحوی حواشی‌ای را ایجاد کرده بود، مسئله مهم‌تر رکورد زدن تابلوی «خاطرات امید» از آیدین آغداشلو بود که با قیمت کمینه و بیشینه یک میلیارد و ۲۰۰ تا یک میلیارد و ۶۰۰ تومان در این دوره عرضه شده بود اما با قیمت ۱۲ میلیارد تومان به فروش رسید و رکورد گران‌قیمت‌ترین اثر به فروش رسیده در حراج را شکست.
این رکورد درحالی شکسته شد که در ماه‌های پیش از برگزاری دوره سیزدهم، به دنبال حاشیه های پیش آمده برای این هنرمند، انتظار می‌رفت از محبوبیت وی کاسته شود.
از طرفی فروش اثر آیدین آغداشلو در سیزدهمین دوره از حراج تهران پرسش‌های زیادی را مطرح کرد؛ به عنوان مثال اینکه شاید این فروش از پیش برنامه‌ریزی‌شده بود. اما علیرضا سمیع آذر ـ رییس حراج تهران ـ در گفت‌وگویی با ایسنا با رد این فرضیه، به طور قطع و با صراحت گفت که هیچ تبانی یا برنامه‌ریزی از پیش صورت گرفته‌ای برای افزایش قیمت اثر آغداشلو وجود نداشت و اینکه اصلاً نیازی به چنین کاری هم نبود؛ چراکه آثار آغداشلو درست همانند پرویز تناولی، حسین زنده‌رودی و محمد احصائی در حراج‌های قبلی همیشه فروش می‌رفته و جزو هنرمندانی بود که آثارش در حراج همیشه چند متقاضی داشت و معمولا بین قیمت کمینه و بیشینه به فروش می‌رسید.
او تاکید کرد: همه چیز به علاقه بیش از حد دو مجموعه‌دار برمی گشت که می خواستند این اثر را حتماً به دست بیاورند و پای این تصمیم نیز ایستادند.
دوره دوازدهم
دفتر دوازدهمین حراج تهران که به عرضه و فروش آثار هنر معاصر ایران اختصاص داشت، در دی ماه ۹۸ در حالی بسته شد که مجموع فروش آن ۳۱ میلیارد و ۷۱۷ میلیون تومان اعلام شد و گران ترین اثر فروخته‌شده نیز متعلق به حسین زنده‌رودی بود. این اثر پیشتر در حراج ساتبیز پاریس (۲۰۱۹) ارائه شده بود، با قیمت کمینه و بیشینه ۳ تا ۴ میلیارد ارائه شد که در نهایت با قیمت ۳ میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان چکش خورد. همچنین از دیگر نکات جالب توجه حراج دوازدهم، فروش اثر حسن روح الامین بود که به قیمت ۲۸۰ میلیون تومان و حدود ۴ برابر قیمت بیشینه در نظر گرفته‌شده (۶۰ میلیون تومان) چکش خورد. همچنین در این حراجی سه اثر از خسرو حسن‌زاده، فرامرز پیلارام و منصوره حسینی به فروش نرسیدند و ۱۹ اثر نیز به قیمت کمینه، فروخته شدند.
دوره یازدهم
یازدهمین دوره حراج تهران اگرچه با مجموع فروش ۴۲ میلیارد و ۲۰۴ میلیون تومان به پایان رسید اما این دوره نیز حواشی‌ای هرچند کمتر را با خود به همراه داشت. از حواشی این دوره به فروش نرفتن ۶ اثر و چکش خوردن تعداد قابل توجهی از آثار به قیمت کمینه بود که در نهایت باعث شد تا عنوان «کم فروغ» به آن تعلق بگیرد.
گران‌ترین اثر این دوره، اثر «سر شاعر» پرویز تناولی بود. همچنین، اثری بدون عنوان از «منیر فرمانفرمائیان» نیز با قیمت ۳ میلیارد تومان در رتبه دوم قرار گرفت.
دوره دهم
و اما حراج تهران در دهمین دوره خود که با مجموع فروش ۳۴ میلیارد و ۳۰ میلیون ریال به پایان رسید، شاید بتوان گفت یکی از کم حاشیه‌ترین اما رکوردی‌ترین دوره در مقایسه با دوران قبلی بود. مبلغ آثار به فروش رفته در دی ماه سال ۹۷، حدودا دو برابر قیمت فروش آثار در مدت مشابه سال قبل بود که این رقم دهمین دوره حراج تهران را پرفروغ‌تر از دوره‌های قبلی کرده بود.
از نکات قابل توجه دیگر در این حراج، این بود که نام‌هایی مانند سهراب سپهری (که در همه حراج‌ها آثارش جزو گران ترین تابلوهاست)، آیدین آغداشلو، پرویزتناولی، محمداحصایی، منوچهر یکتایی و بسیاری دیگر از پیشکسوتان حضور نداشتند و به جای آنها شاهد ظهور و بروز نام هایی از جوانان هنرمند بودیم. نگاهی آماری به میانگین سنی هنرمندان حاضر در دهمین حراج هم موید همین نکته بود. بر این اساس از میان هنرمندانی که آثار آنها در دهمین دوره حراج ارائه شد، ۱۶ نفر درگذشته و ۸۹ نفر آنها در قید حیات بودند. مسن‌ترین هنرمند این دوره منیر فرمانفرماییان متولد ۱۳۰۱ بوده که اتفاقا رکورد حراج دهم را هم با فروش ۴ میلیاردی یکی از تابلوهایش شکست و جوان‌ترین هنرمندان نیز فرزانه وزیری‌تبار و یحیی گمار بودند که در نیمه دوم دهه ۶۹ متولد شده‌اند.
نکته دیگر اینکه از بین ۱۱۳ اثری که برای فروش روی میز رفتند، همه آنها چکش فروش خوردند و هیچ اثری نبود که بی‌مشتری بماند.
