تاریخچه موزه "مادام توسو"، ترکیبی از هنر و سرگرمی
تاریخ تاسیس اولین شعبه موزه "مادام توسو" به سال 1836 درشهر لندن بازمیگردد. امروز موزه "مادام توسو" شعبههایی در شهرهای آمستردام، برلین، وین، پراگ، لاسوگاس، نیویورک، هنگ کنگ، شانگهای، توکیو، استانبول، سنگاپور، بانکوک، بالیوود و واشینگتن دارد. درهر شعبه از موزه "مادام توسو" مجسمههایی مومی از مشاهیرهمان شهر و افراد مهم سراسر جهان ساختهشده و نگهداری میشود. این موزه اولین بار برای نمایش مجسمه هایی از افرادی مثل اشرافزادگان و افراد برجسته علمی، فلسفی یا سیاسی و تاثیر گذار تاسیس شد و یکی از اهدافش ایجاد یادبودی از اشخاص مهم برای آیندگان بود. امروز این موزه بیشتر محل نمایش مجسمه ستارگان زندهاست.
اقتصادهنرآنلاین-مهسیما شکریان؛ موزه "مادام توسو" در مالکیت شرکت سرگرمی "مرلین" (Merlin Entertainments) است. این شرکت صاحب موزههای "مادام توسو" و پارکهای "لگو" و سهام دار قسمتی از "دیزنی لند" است. هر شعبه از موزه مادام توسو سالانه دو و نیم میلیون بازدید کننده را به خود جذب میکند.
درباره موزه "مادام توسو"
مادر "ماری توسو" در شهر "برن" سوئیس، برای یک پزشک کار میکرد. این پزشک در ساخت مدلهای مومی مهارت داشت. "ماری توسو"، ساخت مجسمهها را از این پزشک یاد گرفت و اولین مجسمهی مومی خود را در سال ۱۷۷۷ از فیلسوف معروف فرانسوی، یعنی "وُلتر" ساخت. از دیگر افراد مشهوری که "ماری توسو"، تندیس مومی آنها را ساخته میتوان از "بنجامین فرانکلین" و "ژان-ژاک روسو" نام برد. بعد از مرگ دکتر در سال ۱۷۹۴، مجموعهی بزرگ مجسمههای او به "ماری توسو" رسید و او ۳۳ سال از عمرش را به سفر در اروپا و نمایش این تندیسهای مومی اختصاص داد. سپس ساختمان کوچکی را در «خیابان بیکر» (Baker Street) لندن اجاره کرد که این مکان به اولین نمایشگاه دائمی "توسو" در سال ۱۸۳۶ تبدیل شد.
مجسمههای این موزه به گروههای مختلفی همچون "هالیوود"، "خاندان سلطنتی" و... تقسیم شده است و به گونهای قرار گرفتهاند، که میتوانید کاملاً از نزدیک با آنها عکس بگیرید. گفته میشود، یکی از دلایلی که این موزه همچنان شهرت و محبوبیت خود را میان مردم حفظ کرده، این است که مجموعهی خود را به روز نگه میدارد. برای مثال بعد از ازدواج "مگان مارکل" و "شاهزاده هری" در سال ۲۰۱۸، تندیس مومی آنها به موزهی "مادام توسو" لندن اضافه شده است. این مجموعه مدعی است، ساخت تندیسها را مجسمهسازان مشهور جهان برعهده دارند و هنوز از همان تکنیکی کمک میگیرند، که خود "ماری توسو"، ۲۰۰ سال پیش استفاده میکرد. امروز در تمام شعبههای این موزه مجسمه خاندان سلطنتی یا سران سیاسی آن کشور، افراد سرشناسی مثل "مهاتماگاندی" ، "ادلف هیتلر" و نویسندگانی مثل "شکسپیر" وجود دارد. علاوه بر اینها مجسمه ورزشکاران مشهور و ستارگان و موزیسینهای هالیوود در تمام شعبههای موزه هستند و مهترین بخش از این موزه را به خود اختصاص دادهاند. این موزه ساعت کاری طولانیتری از دیگر موزهها دارد. موزه "مادام توسو" تا ساعت 12 شب قابل بازدیداست. اما موزههای دیگر ساعت شش بعدازظهر تعطیل میشوند. قیمت بلیت این موزه در تمام شعبههایش قیمتی بالاتر از بلیتهای موزههای دیگر دارد. مثلا قیمت بلیط "موزه ملی آمستردام" 16 یورو است، این موزه در یک کاخ تاریخی در مرکز شهر آمستردام قرار دارد و در چند طبقه تعدادی از مهمترین و ارزندهترین تابلوهای نقاشی جهان را در خود جای دادهاست. قیمت بلیت "موزه لوور" در پاریس با اعتبار دو روز 15 یورو است. قیمت بلیت موزه "مادام توسو" درآمستردام 20 یورو و در لندن 34 پوند است. بازدیدکنندگان بعد از طی کردن صف طولانی برای بازدید از موزه، با نورپردازی قرمز و دکوری مواجه میشوند که بیشتر شبیه رستوران، سینما، کلاب شبانه یا شهربازی است، و نه دیگر موزههای معمول. همچنین این موزه امکاناتی نظیر عکس گرفتن با ژست ستارگان سینما و چاپ آن عکس روی ماگ یا بلوز یا به صورت معمول روی کاغذ با لوگوی "مادام توسو" در اختیار بازدیدکنندگان قرار میدهد. برای چاپ این عکس هم باید جداگانه هزینه جداگانه پرداخت کرد و یا قبل از بازدید میتوان بلیتی تهیه کرد، که شامل هزینه عکس هم باشد. مهمترین قسمت یا طبقه موزه مادام توسو قسمت مربوط به مجسمه ستارگان هالیوود است. مجسمه افرادی مثل "آنجلیناجولی"، "جکیجان"، "نیکول کیدمن"، "لیونل مسی" یا مثلا در شعبه بالیوود مجسمه "آمیتا باچان" و دیگران بازیگران هندی دیده میشود. این اشخاص هنوز زنده هستند و اسطوره مد و زیبایی و بازیگری و ورزش و تجارتاند و در تخصص کاری خود جز بهترینها هستند. این قسمت موزه پرطرفدارترین بخش است و افرادی زیادی فقط برای بازدید از همین بخش به موزه میروند. اما مجسمههایی با شخصیت علمی یا هنری به جز سینما و ورزش کمتر مورد توجه قرار میگیرند. مثلا در شعبه آمستردام، بعد از گذشتن از سالن ستارههای سینمایی و ورزشی و خانواده سلطنتی هلند و رییس جمهورهای آمریکا، در راه پلهای که به سمت زیر زمین میرود، مجسمه "آلبرت اینشتین" قرار دارد. از دیگر سرگرمیهای موزه، اتاقی با کلاه گیس و لباس مشاهیر سینما است و بازدیدکننده میتواند، با پوشیدن لباسها و مدل موها عکسی شبیه به مثلا مرلین مونرو داشته باشد. در قسمتی دیگر یک فرش قرمز میبینید. بالای فرش قرمز یک دوربین قرار دارد و دستورالعمل آموزشی راه رفتن روی فرش قرمز نوشته شدهاست. هر کسی میتواند روی فرش قرمز مثل افراد مشهور راه برود و فیلم خود را روی مانیتور ببینید. همچنین افراد علاقه مند میتوانند از صورتشان قالب مومی بسازند. سرانجام به خلوت ترین طبقه یعنی قسمتی که مربوط به مجسمه نقاشان و نویسندگان هلند است میرسید. اکثر بازدید کنندگان موزه شاید اصلا آنها را نشناسند و از کنار آنها سریع و بی تفاوت عبور کنند.
در کنار مجسمههای هنرمندان، مجسمهای مومی از پیرزنی دیدهمیشود. این مجسمه "ماری توسو" بنیان گذار موزه است و جایی قرار دارد که کمتر مورد توجه بازدید کنندگان است. معمولا نام این موزه تصویر مجسمه ستارههای هالیوود را به خاطر میآورد و کمتر کسی است، که قبل از بازدید از موزه و یا زمانی که به موزه میرود تصویری از "مادام توسو" در ذهنش داشته باشد.
به نظر میرسد "مادام توسو" در موزهاش ترکیبی از از سنت موزههای پزشکی از نظر تکنیکی و سنت مومیایی کردن اجساد،افراد مهم و سرشناس و ثروتمند از نظر محتوایی پدید آوردهاست. موزه "مادام توسو"، مجسمههایی برای یادبود و بزرگداشت افراد مشهور و مهم ساخت، که در عین گران قیمت و خاص بودن قابلیت ساخته شدن، مجدد دارند. مجسمههای موزه در عین شباهت با افراد قابلیت این را دارند، که به آنها نزدیک شوید و عکس بگیرید و مثل مجسمههای موزه پزشکی، ناخوشایند و گاهی ترسناک نیستند. این مجسمهها میتوانند یادبودی از یک فرد مهم سیاسی باشند، این مجسمهها زنده و صمیمی به نظر میآیند و برای مخاطب دوست داشتنی هستند.
حدود سالهای 1750 به بعد مدلهای مومی اعضای داخلی بدن انسان برای مطالعات پزشکی از روی بدن انسان ساخته میشد و در دانشگاههای پزشکی کاربرد داشت. در موزه پزشکی "موتر" نمونه هایی از این مدلهای مومی که متعلق به دانشگاه پزشکی بودند، نگهداری میشود. موزههایی از این دست به منظور مصرف آموزشی و پزشکی ساختهمیشد و معمولا متعلق به دانشگاههای پزشکی بودند.
مومیایی کردن اجساد سابقهای از زمان مصر باستان دارد. بعدها اجساد رهبران سیاسی هم برای قرار گرفتن در آرامگاهشان مومیایی شدند. نمونه این آرامگاه "قبر لنین" در مسکو است. این آرامگاهها تحت تدابیر امنیتی نگهداری میشوند و بازدید از آنها با حفظ فاصله است. یک مومیایی همیشه به مخاطب یادآوری میکند که یک جسد است. و گزینه مناسبی برای بازدید و سرگرمی نیست.
*
موزه"مادام توسو" با وجود محبوبیت در جهان و آمار بالای بازدید کنندگان، موزه مناسبی برای دیدن آثار هنری و فرهنگی نیست و بیشتر موزه سرگرمی محسوب میشود. اما برای ساختن و آمادهکردن موزهها، شهربازیها و یا هر فضایی به وجود هنرمندان و آثار هنری نیاز دارد.