به بهانه زادروز محمود جوادی پور نقاش ایرانی
محمود جوادی پور، ۱۳ شهریور ۱۲۹۹ در محله امیریه تهران به دنیا آمد. با نقاشی از کودکی و از طریق پدرش که نقوش قالی طراحی می کرد، آشنا شد و در سال ۱۳۲۰ وارد دانشکده تازه تاسیس هنرهای زیبای تهران شد. محمود جوادی پور، هم دوره نقاشانی چون احمد اسفندیاری، عبدالله عامری، مهدی ویشکایی، جلیل ضیاء‌پور، حسین کاظمی، منوچهر یکتایی و لیلی تقی پور بود که همگی جزو اولین دانشجویان و فارغ التحصیلان رشته نقاشی دانشکده هنرهای زیبای تهران هستند و هر یک در نقاشی مدرن ایران، جایگاهی ویژه دارند.
هنرام‌روز: محمود جوادی پور در سال ۱۳۲۲ به صورت نیمه وقت به عنوان نقاش چاپخانه بانک ملی ایران مشغول کار شد و همین موجب شد که او از همان آغاز در کنار نقاشی، به تصویرسازی و گرافیک نیز بپردازد؛ او بعدها خود با استناد به بیش از ۳۰ اثر گرافیکی که از دهه ۲۰ خورشیدی به بعد در زمینه اوراق بهادار، نشانه‌های شرکت‌ها و مؤسسات دولتی و نیز پوستر‌هایش خلق کرده، از خود به عنوان پایه‌گذار هنر گرافیک ایران نام برد و از اینکه مرتضی ممیز، به خاطر کارهایی که حدود دو دهه بعد در دهه ۴۰ انجام داد به این عنوان شناخته شده است، گلایه کرد.
جوادی پور همزمان با فارغ التحصیلی از دانشکده هنرهای زیبای تهران در سال ۱۳۲۸، نخستین نقاشی مشهور خود "سیل زدگان" را به پایان برد؛ این نقاشی تا سال ها، آویزه یکی از دیوارهای دانشکده هنرهای زیبا بود.
در همان سال، و پی از آنکه با شماری از دوستان همدوره ای خود در نمایشگاه گروهی انجمن ایران و فرانسه شرکت کرد، "آپادانا" نخستین گالری خصوصی تهران را با همراهی حسین کاظمی و هوشنگ آجودانی تاسیس کرد و اولین نمایشگاه انفرادی خود را هم در همین گالری برپا کرد.
گالری آپادانا که خیلی زود به مرکز تجمع هنرمندان نوگرا تبدیل شد، عمری طولانی نداشت اما سرآغازی شد برای گالری های نقاشی و پاتوق های هنری در ایران.
محمود جوادی پور، پس از تعطیلی آپادانا و مدتی تدریس در دانشکده هنرهای زیبا به عنوان دستیار علی محمد حیدریان از استادان صاحب نام دانشکده، با بورس دولت آلمان به این کشور سفر کرد و دو سال بعد در بازگشت به ایران، به عنوان استاد در دانشکده هنرهای زیبا مشغول به کار شد و تا سال ۱۳۵۸ که بازنشسته شد، سمت های مختلفی در این دانشکده داشت.
او در کنار نقاشی، گرافیک و تدریس، به تصویرسازی برای کتاب های درسی، شعر و داستان با موضوعات مختلف فرهنگی، علمی، تاریخی نیز پرداخت.
از محمود جوادی پور کتاب پنج جلدی راهنمای هنر و راهنمای تدریس برای دوره‌های ابتدایی و راهنمایی و کتاب تحقیقی "نمدهای ایران، پژوهشی در زمینه نمدهای منطقه گرگان و دشت" منتشر شده است.
او پس از انقلاب، شماری از معروف ترین تابلوهای خود را آفرید و همزمان، در منزلش به تدریس نقاشی ادامه داد. در سال ۱۳۸۲ از او در برنامه "چهره های ماندگار" تقدیر شد و در سال ۱۳۸۳ نیز فرهنگستان هنر، نمایشگاهی مفصل از آثارش برپا کرد.
نقاشی جست و جوگر با کارهایی متنوع
نقاشی های محمود جوادی پور، چه از نظر تکنیک و چه از نظر مضمون، دامنه ای بسیار متنوع دارند و به همین دلیل، به دشواری می توان او را در یک رده خاص جای داد.
جوادی پور خود در این باره گفته است که کارهایش بر پایه موضوع های مشابه و تکنیک های یکسان خلق نشده اند. او دلیل استفاده نکردن از تکنیکی یکسان در کارهایش را صرفه جویی در مصرف رنگ و توجه به مسئله پژوهش تکنیک ها دانسته و در مورد موضوع نقاشی هایش نیز گفته که وی هیچ گاه خود را متعهد به استفاده از موصوع های یکنواخت و پیروی از مکتبی ویژه نکرده است.
جوادی پور در مورد رنگ آمیزی آثارش نیز، تنوع و تفاوت ها را ناشی از موقعیت سنی و واکنش های هنرمند به رویدادهای اجتماعی و سیاسی هر دوره دانسته است.
اما همین تنوع و رنگارنگی آثار، در عین حال نشانگر روحیه جست و جوگر جوادی پور است. او نیز مانند بسیاری از نقاشان همدوره خود، به عنوان اولین گروه نقاشان نوگرای ایرانی، در پی آن بود که مضامین و مناظر ایرانی را با تکنیک و شیوه بیانی مدرن غربی در هم آمیزد.
تلاش برای تلفیق "نگاه ایرانی با دست غربی" یکی از اصلی ترین و برجسته ترین دغدغه ها و محورهای کار نقاشان ایرانی دست کم در دهه های ۲۰ و ۳۰ خورشیدی بوده است.
این دغدغه موجب شد که نه تنها مناظر و یا ساختمان ها و زندگی روزمره مردم در شهرها و روستاها، یکی از اصلی ترین مضامین تابلوها شود، بلکه هر نقاش همزمان کوشید که عناصری از نقاشی و هنر سنتی و بومی ایرانی را به کار خود راه دهد.
محمود جوادی پور نیز در میانه همین فضا و با همین رویکرد، که در تقابل با مکتب کمال الملک بود، کوشید از عناصری مانند مینیاتور، خط فارسی و شعر در نقاشی هایش بهره بگیرد و از این جهت، بیشتر به مکتب اصفهان متمایل بود.
او در کارهای واپسین خود از اواخر دهه ۶۰ خورشیدی، بار دیگر اما با رویکردی متفاوت به نقاشی ایرانی روی آورد و چه از نظر مضمونی و چه از نظر تکنیکی و ترکیب بندی از مکتب اصفهان فاصله گرفت.
نام تابلوهای معروف وی، به خوبی نشان دهنده چنین رویکردی است: تابلوهای "کوچه باغی از دربند"، تعزیه خوانی"، " آفتاب روی تپه ها"، "انتظار"، "چشمه علا"، "کوزه گران"، "بازار روستایی" و "دختر لر".
محمود جوادی پور خود درباره نحوه خلق آثارش گفته است:"تاکنون بیشتر نقاشی ها من ملهم از حیات پیرامونم بوده که در ضمن برایم انگیزه ای پژوهشی نیز در برداشته است. معمولا پس از هر دوره ای پژوهش به عنوان نتیجه گیری و آزمایش خودم دست به آفرینش یکی دو اثر جدی زده ام."
این نگاه جست و جوگر، به خوبی در آثار جوادی پور بازتاب یافته است و تابلوهایش، آینه ای هستند که روح او را به ما بازمی نماید؛ روحی که جوادی پور خود چنین توصیفش کرده است: "اصولا روح هنری من، روح پرسه گرد است و هیچ گاه در نقطه ای ثابت نمی ماند. گاهی به کوه و جنگل می زند و زمانی به بیابان و دشت و دریا. از حرکت در لابه لای اشیاء، از خیره شدن در چهره های انسان ها و سایر موجودات طبیعت لذت می برد. در میان داستان ها و رویدادهای گذشته پرسه می زند و همواره آنچه را که دوست دارد از مجرای دریچه ذهن من می گذراند... شاید روزی برسد که روحم از این پرسه زنی ها خسته شود."
و پنجم آذرماه ۱۳۹۱، این روح پرسه زن آرمید تا اکنون بینندگان در دیدار با تابلوهایش این پرسه زنی را ادامه دهند.
