قاصد نغمه‌های ایرانی برای سرزمین اژدها
زنی چینی محقق موسیقی ایرانی شد
«جائو جو چون» نوازنده ساز «پیپا» و نخستین زن چینی است که در زمینه موسیقی ایرانی دست به تحقیقات وسیعی زده است.
به گزارش هنرام‌روز، شب یلدای امسال (1399) بود که آهنگی به نام «صبح یلدا» توسط خانم «جائو جو چون» جوان هنرمند چینی و نوازنده ساز معروف «پیپا» با همراهی نوازندگان ایرانی ساخته شده که دوستی میان شخصیت‌های فرهنگی چین و ایران را به تصویر کشیده است. بیشتر این آهنگ بدون کلام است و فقط در جاهایی از این آهنگ، محسن شریفیان آواز خوانده است.
این آهنگ در همان روزهای ابتدایِ انتشارش، مورد توجه قرار گرفت.
«جائو جو چون» دختر اهل کشور چین است که به عنوان نخستین زن محقق درباره موسیقی ایرانی در چین شناخته می‌شود.
رسانه‌ی CRl با «جائو جو چون» مصاحبه‌ای انجام داده تا شرح بیشتری بر فعالیت‌های این بانوی چینی در حوزه موسیقی ایرانی داشته باشد؛ در ادامه ترجمه‌ی بخشی از این مصاحبه را می‌خوانید:
«جائو جو چون» به تازگی فارغ‌التحصیل شده و در زمینه نوازندگی سازِ «پیپا» از کنسرواتوار مرکزی موسیقیِ چین مدرک گرفته است. او تا 3 سال پیش هیچ شناختی درباره ایران نداشت؛ اکنون اما فارسی را روان صحبت می‌کند و در وب سایت بزرگ خبری در چینی مشغول نوشتن درباره ایران است.
ارتباط بین این هنرمند جوان چینی با موسیقی ایرانی اتفاقی رقم خورده است؛ در سال 2017 میلادی اتحاد موسیقی «کمربند و جاده» تأسیس شد و تبادلات میان چین و کشورهای حاشیه جاده ابریشم نیز افزایش پیدا کرد. جائو در آن سال‌ها سخت مشغول آماده کردن خود برای شرکت در آزمون دکتری و انتخاب موضوع تحقیقاتی‌اش بود؛ استاد راهنمای او پیشنهاد داد تا به تحقیق و مطالعه درباره موسیقی ایرانی بپردازد.
در آن زمان، یک گروه موسیقی ایرانی قصد داشت برای اجرا به چین برود؛ بر همین اساس بود که جائو برای انجام اولین مصاحبه‌اش به محل اجرای این گروه موسیقی ایرانی رفت و از آنجا بود که در دنیای پر زرق و برق و باشکوه موسیقی ایرانی قدم گذاشت.
این هنرمند چینی معتقد است که «جذابیت موسیقی سنتی ایران در ملودی بدیع خارجی و منطق دقیق باطنی‌اش نهفته است»؛ جائو می‌گوید: «موسیقی ایرانی با تمام موسیقی‌هایی که قبلاً با آنها آشنایی داشته‌ام، فرق دارد. ملودی و ریتم بسیار منظمی دارد و این قوانین کمی شبیه یک فرمول ریاضی اما همراه با تغییرات درونی غنی و باشکوهی است که من سریعاً مجذوب آن شدم.»
این هنرمند چینی بیش از 3 سال را صرف تحقیق و مطالعه در مستندات مختلف، بازدید از شهرها و روستاهای ایران و ضبط نمونه‌های بسیاری از موسیقی‌های ایرانی کرده و نهایتاً بعد از این همه مدت مطالعه و تحقیق، موسیقی ایرانی را انتخاب کرده است؛ موسیقی محلی به سوژه تحقیقاتی او تبدیل شد و موضوع رساله دکتری او نیز تحقیق درباره «خیام‌خوانی در بوشهر» است.
کشورهای اروپایی و آمریکایی و ژاپن بسیار زودتر مطالعه درباره موسیقی ایران را شروع کردند در حالی که جای مطالعه درباره موسیقی ایران در چین در چندین سال گذشته خالی بوده است؛ جائو جو چون می‌گوید: «ارزش مطالعه درباره موسیقی ایران از دیدگاه او، در بیان داستان‌های ایرانی به مردم چین در قالب یک زبان موسیقیایی است تا مردم چین بتوانند این داستان‌ها را درک کنند.» امتیاز جائو در این زمینه این است که سال‌های سال سابقه اجرای موسیقی محلی را دارد و این سابقه باعث آشنایی او با چین و احساسات مردم درباره موسیقی شده است.
معرفی موسیقی ایرانی توسط جائو جو چون
به این ترتیب، جو توانسته است هر روز بیشتر از روز قبل در عرصه فرهنگی روابط چین و ایران ظاهر شود و اجراهای او چه در شب دوستی چین و ایران و چه در کلاس‌های استادهای هنرهای ایرانی در کنار هنرمندان ایران قابل مشاهده است؛ جو در زمینه تبادلات فرهنگی و ارتباطات هنری که مرزهای ملی را رد کرده است، هر روز بیشتر از گذشته از شور و هیجان و پشتکار هنرمندان ایرانی، عشق و ابهت و شکوه موسیقی و تمایل به تبادلات فرهنگی سرشار شده است.
اجرای گروه «لیان» با همراهی جائو جو چون در شب دوستی چین و ایران
در کنسرت اجلاس کمربند و جاده 2019 میلادی بود که نوازندگانی از 11 کشور واقع در امتداد جاده ابریشم در سالن اجرای کنسرواتوار مرکزی موسیقی جمع شدند؛ گروه موسیقی ایرانی «لیان» با کمک جو توانست از میان 11 کشور با قطعات بارز و برجسته، به عنوان اجرای نهایی روی صحنه برود. اجرای گروه ایرانی در این برنامه مورد توجه حاضران در سالن قرار گرفت. جو درباره این اجرا می‌گوید: «من به خودم و به این گروه افتخار می‌کنم، موسیقی درست شبیه مزرعه وسیعی از گندم است و من یک گندم کوچک هستم، اگرچه دانه‌های گندم کوچک‌اند اما می‌توانند همراه با باد آواز بخوانند.»
جو در سال 2020، به دلیل تأثیرات ناشی از پاندمی کرونا، نتوانست سفرش به ایران را ادامه دهد. با این حال او یادگیریِ نواختنِ بربت را به صورت آنلاین، نزد «نگار بوبان» - نوازنده ایرانی، آغاز کرد و تصمیم گرفت آهنگ جدیدی به نام «جاده ابریشم دریایی» را با کمک نوازندگان ایرانی از جمله «محسن شریفیان» و «بهنام شهرکی» منتشر کند.
جو ابراز امیدواری کرده است که بعد از تکمیل تحصیلاتش در مقطع دکتری، بتواند به زودی مجموعه‌ای از کتب را با موضوع موسیقی ایرانی بر اساس اجراهای نوازندگان در ایران منتشر کند.
جو می‌گوید: «این اولین کتاب با موضوع موسیقی ایرانی است که در چین منتشر خواهد شد. امیدوارم که وقتی این کتاب عرضه شد، نوازندگان بیشتری از ایران بتوانند نمونه‌های ویدئویی از اجراهایشان را ارسال کنند تا اجراها و خوانندگی آنها در کتب دانشکده‌های مهم هنر چین به نمایش درآید.»
این هنرمند چینی می‌گوید: «تحقیقات کشورش درباره موسیقی ایران همچنان جای پیشرفت دارد. تا همین یکی دو سال گذشته، در کشور چین بیشتر از 10 نفر نبودند که شجریان و شاهکارهایش را بشناسند، ولی در حال حاضر سخنرانی‌ها و مقالات جو درباره موسیقی، باعث شده است که هر روز افراد بیشتری با استادان موسیقی ایران از جمله «شجریان» و «علیزاده» آشنا شوند.»
جو امیدوار است که هر روز تعداد بیشتری از نوازندگان چینی و ایرانی بتوانند به او ملحق شوند تا فرصتی فراهم شود که موسیقی ایرانی به فرای مرزها برود و توسط مخاطبان چینی شناخته شود و چینی‌ها به این موسیقی عشق بورزند.
در حال حاضر صدها هنرستان و آموزشگاه موسیقی در چین وجود دارد و صدها میلیون نفر از کسانی که عاشق موسیقی‌اند، تبادلات جدید فرهنگی خود را در قالب ابتکار جاده ابریشم آغاز کرده‌اند و به این ترتیب، موسیقی پلی شده است که پیوندهای مردمی را تقویت می‌کند.
مجرده یامتاهل