برای محمد افخمی مجموعه دار ایرانی، هنر بازتابی از تاریخ و اینده کشورش است
جمع اوری اثار هنری برای محمد افخمی سرنوشتی از پیش تعیین شدهبود چرا که این تاجر ایرانی در خانوادهای متولد شد که صاحب بیش از ۲۰ هزار اثر هنر اسلامی و عتیقههای ایرانی بودند.
هنرامروز: پدربزرگ و مادر افخمی در پی ارتباط و مشورت با کسانی چون Géza Féhérvári و Basil Robinson مورخ و دانشمند این مجموعه را جمع اوری کردهبودند. محمد افخمی میگوید که خانوادهاش در جریان انقلاب ایران ۹۸ درصد این مجموعه را از دست دادند، اما دوستی با افرادی که به جمع اوری اثار کمک کردهبودند باقی ماند.
در حال حاضر محمد افخمی اثاری را در مجموعهاش گرداوری کرده که نماینده هنری انچه که در ایران و خارج از ان میگذرد هستند.
محمد افخمی صاحب یکی از اثار فرهاد مشیری «فرش پرنده» است. در این اثر سایهای از یک هواپیمای جنگنده روی ۳۲ لایه از گلیمهای ایران حفره ایجاد کردهاست. این اثر به همراه ۲۷ اثر هنری دیگر در نمایشگاهی با عنوان «شورشی، شوخ، شاعر، عارف، ایرانیان معاصر از مجموعه محمد افخمی» در موزه Asia Society در نیویورک و از ۱۰ سپتامبر به نمایش درامدهاست. فرشته دفتری گرداورنده این نمایشگاه است و اثار ان را از بین ۶۰۰ اثر مجموعه اقای افخمی انتخاب کردهاست.
۲۳ هنرمند ایرانی این نمایشگاه تنها بخش کوچکی از دستاوردهای افخمی در زمینه گرداوری اثار هنر معاصر ایران هستند. این اثار چشم اندازی از هنر ایران پس از انقلاب را به مخاطبان نشان میدهد که با اشتیاق و پشتکار شکل گرفتهاست.
از بین این هنرمندان برخی چون محمود بخشی و مرتضی احمدوند در ایران ساکن هستند و برخی چون خسرو حسن زاده و پرویز تناولی بین چند کشور در رفت امدند و شیرین نشاط، علی بنیصدر و چند هنرمند به صورت کامل در کشورهای دیگر اقامت دارند.
اگر چه خانواده افخمی اثاری از هنر کلاسیک ایران را جمع اوری میکرد، اما این هنر معاصر ایران بود که محمد افخمی را مجذوب خود کرد.
او از سال ۲۰۰۴ اقامتی طولانی مدت در ایران داشت و در طول همین اقامت در گالری ماه اثار انتزاعی سیراک ملکنیان را دید و یکی از انها را خرید. او میگوید در ان زمان تعداد گالریها در ایران کم بود و وضعیت با این روزها که ۱۵۰ گالری فعال در ایران داریم متفاوت بود.
در حال حاضر یک سوم گالریهای ایرانی متعلق به زنان است و ۴۰ درصد از جمعیت هنرمندان ایرانی را نیز خانمها تشکیل میدهند.
اولین خرید اثر هنری توسط افخمی برایش سراغازی پیوسته در زمینه خرید اثار هنری بود. او در طول ۴ سال ۳۰۰ اثر هنری را خریداری کرد.
توصیههای مادرش که در زمینه فلسفه در هنر اسلامی تحصیل کرده نیز برایش مفید واقع شد.
بخش عمده درامد افخمی از طریق خرید و فروش اثار هنری، فروشهای خصوصی و همکاری با گالریهای خاورمیانه است.
افخمی در دوبی زندگی میکند و هفت سال پیش بنیاد خود را راه اندازی کرد. در همان سال با مدیر موزه اقاخان در تورنتو ملاقات کرد و در همین دیدار پیشنهاد نمایش اثار مجموعه افخمی در در موزه تورنتو مطرح شد و اولین نمایشگاه «شورشی، شوخ، شاعر، عارف» در فوریه ۲۰۱۷ در این موزه افتتاح شد. این نمایشگاه تقریبا همزمان با صدور فرمان ممنوعیت سفر شهروندان هفت کشور مسلمان از جمله ایران به امریکا توسط ترامپ برگزار شد. این همزمانی این نمایشگاه را از نمایش اثار هنر معاصر ایران به نمایشگاهی سیاسی تبدیل کرد و موفقیت ان به حدی بود که منجر به تکرار ان در موزه هنرهای هیوستون شد.
همه گیری ویروس کرونا نمایش این مجموعه در نیویورک را یک سال به تاخیر انداخت. همین تاخیر فرصتی را فراهم کرد تا این مجموعه در دو طبقه از موزه انجمن اسیا در نیویورک به نمایش دربیاید. اثار این مجموعه چه در دیدگاه و چه در تکنیک خلق با یکدیگر متفاوت هستند.
افخمی در این باره میگوید اگر تحت تأثیر یک اثر هنری قرار بگیرم، زمان زیادی را صرف فکر کردن در مورد خرید آن نمیکنم.
محمد افخمی خانه بزرگش در دوبی را طوری طراحی کرده که مناسب نگهداری و چیدمان اثار مجموعهاش باشد. حتی همسر او از تنظیم دمای هوای مناسب برای نگهداری از اثار هنری شکایت دارد. اثار او به صورت چرخشی در املاک و محل اقامتش و انبارهایش در دوبی و ژنو نگهداری میشوند.
جمع اوری اثار هنری برای افخمی از انگیزهاش برای گفتن داستانهای جدید ناشی میشود.
افخمی در سال ۲۰۰۷ اثر فرهاد مشیری «یک دنیا» که نقشه جهان را با ۹۰ هزار کریستال سواروسکی به تصویر کشیده شدهبود را تقریبا ۸ برابر قیمت تخمین زده اثر و ۶۰۱ هزار دلار خریداری کرد. او این اثر را بهترین مجموعه خود میداند و میگوید خرید این اثر با این قیمت نشان داد که هنر خاورمیانه را می توان با قیمتی قابل مقایسه با اثار هنری حراجیهای غربی ارزش گذاری کرد.
علاوه بر انگیزههای زیباشناسانه و تحلیلی دوستی با هنرمندان هم در جمع اوری اثار هنری او تاثیر گذار است. او همچنین از سه سال پیش و همزمان با خروج ترامپ از برجام و بروز مشکلات اقتصادی در ایران با همکاری گالری زیر زمین دستان لیستی از هنرمندان جوان تهیه و اثار انها را خریداری کرد. او میخواد با فعالیتها و گسترش مجموعهاش و نمایش ان بازتابی از فضای هنری شکوفا شده ایران در حالی که بسیاری از راهها بسته است، باشد.
او همچنین قصد دارد که موزهای مجازی از اثار مجموعهاش را هم راه اندازی کند که از ۱ ژانویه ۲۰۲۲ در سایت بنیادش در دسترس عموم قرار میگیرد.
منبع: ارتسی