نقاشی‌هایی که به رمان‌ها راه یافتند
نقاشی‌ها از کجا می‌آیند، چطور خلق می‌شوند؟ هنرمندان در هنگام خلق اثر چه احساسی دارند و مدل‌های نقاشی‌ها چه کسانی هستند و چه داستانی را روایت می‌کنند؟ صاحبان تابلوهای نقاشی چه افرادی هستند و با اثر هنری چه ارتباطی دارند؟ این‌ها سوالاتی است که گاهی ذهن مخاطبان علاقه مند به فرهنگ و هنر را درگیر می‌کنند. اما پیدا کردن جواب این سوالات در کتاب‌های تاریخ هنر شاید کار چندان راحتی نباشد. نویسندگانی هستند که جزئیاتی درباره آثار هنری و نقاشی‌ها را موضوع داستان‌های خواندنی قرار داده‌اند و نقاشی‌ها را به علاقه مندی جدید برای خوانندگانشان تبدیل کرده‌اند. در این گزارش چند کتاب داستان با موضوع نقاشی‌ها و نقاشان معرفی شده‌است. این داستان‌ها ما را به دنیای نقاشی‌ها و خالقانشان می‌برد و رازهایی را درباره آن‌ها برملا می‌کند.
هنرام‌روز-مه‌سیما شکریان:
در جستجوی زمان از دست رفته
این رمان هفت جلدی اثر نویسنده فرانسوی "مارسل پروست" است و به توصیف حالات روحی انسان و آرزوها و تلاش‌های او در طول زندگی می‌پردازد. مارسل پروست آرزو داشت تا با نوشته‌هایش به بشریت خدمت کند، همان کاری که پدرش با علم پزشکی انجام داد.
این کتاب بین سال‌های 1909 تا 1922 میلادی نوشته شد و بین سال‌های 1913 تا 1927 میلادی منتشر شد و در ایران با ترجمه مهدی سحابی و چاپ نشر مرکز موجود است.
در جای جای این کتاب توصیف‌هایی از نقاشی‌ها به چشم می‌خورد که می‌تواند نکات درست و روشنی درباره اثر هنری، هنرمند اثر و چگونگی تحلیل یک اثر هنری را به خواننده آموزش دهد. نقاشی‌های توصیف شده در این رمان آثار هنری واقعی هستند که می‌توانید آن‌ها را در اینترنت و یا کتاب‌های تاریخ هنر پیدا کنید.
از چشم نابینایان
کتاب از چشم نابینایان چهار فصل دارد. سه فصل اول کتاب سه داستان متفاوت دربارهٔ نابینایان است که دنی دیدرو، گرت هوفمان و آندره ژید نوشته اند. فصل آخر کتاب نیز مصاحبه‌ای با مترجم کتاب اسکندر آبادی که خودش هم نابینا است.
بخش دوم داستان سقوط کوران نوشته گرت هوفمان است، که گوشه‌ای از تاریخ هنر را دستمایه‌ای برای خلق داستان قرار داده و روند شکل‌گیری تابلوی معروفی از پیتر بروگل را با ظرافت بازگو کرده است. این داستان کوتاه احساسات مدل‌های نابینای این نقاشی را توصیف کرده و مخاطب را به زمان وسرزمینی می‌برد که نقاشی در آن شکل گرفته‌است. با خواندن این داستان می‌توانید جهان را از دید مردم نابینای این اثر هنری احساس کنید و شاید بعد از خواندن این داستان با دیدن تابلوهای نقاشی با تخیلتان به آن‌ها سفر کنید.
کتاب از چشم نابینان با ترجمه اسکندرآبادی و از سوی نشر ماهی منتشر شده‌است.
دختری با گوشواره مروارید
نقاش معروف هلندی، یوهانس ورمیر، با داشتن 35 تابلوی نقاشی منسوب به خود، یکی از بزرگترین معماهای هنری قرن هفدهم را طرح کرده است. اطلاعات ناچیزی درباره زندگی این هنرمند موجود است. با این وجود، نقاشی های ورمیر از زندگی روستایی، با ظرافت ها و دقت در نور و بافت شان، عصر طلایی کشور هلند در هنر را رقم زده اند. تصویر او از دختری ناشناس با گوشواره ی مروارید، جذابیت خود را در طول قرن ها حفظ کرده است. همین نقاشی سحرآمیز است که موضوع اصلی دومین رمان تریسی شوالیه با همین عنوان را شکل داده است. رمان دختری با گوشواره مروارید، به خانه و خانواده ی موفق و سعادتمند ورمیر در شهر دلفت در دهه ی 1660 می پردازد. پس از استخدام شدن گریت، قهرمان حساس و باهوش رمان، به عنوان مستخدم در خانه نقاش، شرایط حاکم بر خانه به سوی آشفتگی و آشوب می رود. ابتدا، راوی شانزده ساله ی داستان با اربابش بسیار نزدیک و صمیمی می‌شود، سپس ورمیر او را به دستیاری خود برگزیده و درنهایت، گریت را به عنوان مدل یکی از نقاشی هایش انتخاب می کند.
داستان این کتاب علاوه بر اشاره به زندگی شخصی و احساسات شخصیت‌های کتاب حاوی جزئیاتی جالب درباره وسایل یک نقاش، شیوه درست کردن رنگ برای نقاشی‌ها و نظافت و مرتب کردن کارگاه یک نقاش است.
کتاب دختری با گوشواره مروارید اثر تریسی شوالیه با ترجمه گلی امامی از نشر چشمه در ایران موجود است.
وقت سکوت
این کتاب راوی داستان زندگی پدرو یک پزشک و محقق جوان در مادرید است که وضعیت بد اقتصادی و اجتماعی تحقیقاتش روی بیماری سرطان را متوقف کرده‌است. تحقیقات این محقق با استفاده از نژاد خاصی از موش‌ها انجام می‌شود و این موش‌ها از آمریکا وارد اسپانیا شده‌اند و به دلیلی نرخ مرگ‌ومیرشان از میزان تولدشان بیشتر شده‌است و از دست رفته‌اند. این داستان مسائلی از زندگی اجتماعی و عاطفی پدرو و اطرافیانش را روایت می‌کند و سرشار از ارجاعات ادبی و هنری است.
بزم جاودان نقاشی از فرانسیکو گویا هنرمند اسپانیایی نیز جزو ارجاعات هنری این کتاب است که در یک بخش به طور مفصل درباره آن توضیح داده‌شده‌است و برای درک بهتر مفهومی فلسفی از آن بهره برده شده‌است. این تابلو در کتاب متعلق به دوست ثروتمند پدرو است. تمامی صفحات این کتاب پاورقی‌هایی آموزنده و کامل دارد که برای علاقه مندان به فرهنگ و هنر می‌تواند منبع خوبی باشد.
رمان وقت سکوت نوشته لوییس مارتین سانتوس و با ترجمه ونداد جلیلی در سال 96 در نشر چشمه منتشر شد.
نام من سرخ
کتاب نام من سرخ اثر نویسنده ترکیه‌ای اورهان پاموک نیز داستانی خواندنی است که اطلاعات زیادی درباره نگارگری و زندگی هنرمندان نقاش و نگار ایرانی و دربار عثمانی در اختیار مخاطب قرار می‌دهد. این داستان ماجرای یک قتل را به شکلی هنرمندانه روایت می‌کند و راویان متعددی دارد. راویان این کتاب خطاط، نگارگر، شخصیت‌های درونی نقاشی‌ها (مثل درخت) و رنگ‌ها هستند و در این بین اطلاعاتی تاریخی و هنری در اختیار مخاطب قرار می‌دهد.
گفته می‌شود اورهان پاموک قبل از شروع نویسندگی در رشته هنر تحصیل کرد و به گفته خودش یک هنرمند ناموفق بود اما اطلاعات هنری و تصویری بخش جدا ناشدنی از آثار او هستند. او همچنین داستانی عاشقانه به نام موزه معصومیت دارد و برای این کتاب موزه‌ای دیدنی در شهر استانبول ترکیه درست کرده که وسایل شخصی و خاطرات قهرمانان گم نام کتابش را نگهداری می‌کند و برای تاسیس این موزه از هنر چیدمان استفاده کرده‌است.
این کتاب با ترجمه عین‌اله غریب و از سوی نشر چشمه در ایران منتشر شد.
کتاب هفت روز
در جریان بمباران شهر درسدن آلمان در جنگ جهانی دوم افراد زیادی کشته شدند. اما این شهر علاوه بر ساکنانش تعدادی تابلوی نقاشی ارزشمند را نیز در خود نگهداری می‌کرد. داستان هفت روز روایتی شور انگیز دارد و در شش فصل عملیات هیجان‌انگیز نجات این تابلوهای ارزشمند را که هفت روز طول کشید، بازگو می‌کند. نویسنده کتاب در حین روایت عملیات نجات، گریزی هم به تاریخ هنر و زندگی نقاشان و حال و هوای دوران‌شان می‌زند. رافائل، رامبراند، ورمیر و ولاسکس از جمله نقاشانی هستند که سرگذشت‌شان را از زبان یک نقاش می‌خوانیم.
نگهداری از آثار هنری و نجات آن‌ها در طول دوران جنگ مساله‌ای است که در رمان‌ها و فیلم‌های مربوط به جنگ جهانی کم تر به آن پرداخته شده‌است، چرا که ابعاد فاجعه انسانی جنگ جهانی چنان گسترده بود که مسائل دیگر را تحت الشعاع قرار داده است.
کتاب هفت روز اثر لیانیدوالینسکی و با ترجمه رضا رضایی از طرف نشر فنجان در ایران منتشر شده‌است.
از دیگر کتاب‌هایی که داستان‌هایی از زندگی نقاشان و یا آثار هنری را روایت کرده‌اند می‌توان از کتاب‌های به سوی فانوس دریایی اثر ویرجینیا وولف و با ترجمه صالح حسینی انتشارات نیلوفر، تصویر دوریان گری اثر اسکار واید و با ترجمه محسن سلیمانی از نشر افق، شارلوت اثر دیوید فوئنکینوس با ترجمه ساناز فلاح فرد از نشر هیرمند، چشمهایش اثر بزرگ علوی از موسسه انتشارات نگاه، پیکر فرهاد اثر عباس معروفی از انتشارات ققنوس، راز داوینچی اثر دن براون با ترجمه حسین شهرابی از نشر تندیس، نقاشی اثر ژوزه ساراماگو و ترجمه کیومرث پارسای از انتشارات هنرکده و ... را نام برد.