سه مغ (مرد دانا) بر بالین مسیح تازه متولد شده، از تبار و سرزمین ایران بودند
سه فرزانه در کنار مسیح تازه متولدشده، چه کسانی هستند؟
۲۵ دسامبر، سالروز تولد حضرت مسیح است و به همین بهانه، نگاهی داریم به مهم‌ترین آثاری که شب تولد مسیح را تصویر کرده‌اند
هنر ام‌روز: در بسیاری از نقاشی‌های تاریخی در هنر غرب شاهد حضور سه مرد دانا بر بالین مسیحِ تازه متولد شده هستیم. این نکته از قدیمی‌ترین و مهم‌ترین جزئیات است که بارها توسط هنرمندان مختلفی در سده‌ها و دهه‌های مختلف تصویر شده است.
در انجیل متی، روایتی از دیدار سه پادشاه (Magi /مغ/مجوس/مرد دانا/ بشارت‌دهنده/ فرزانه) با مسیح تازه متولدشده وجود دارد که در آن، سه پادشاه فرزانه به دیدار مسیح در بیت لحم رفتند. آن سه مرد، ستاره تولد مسیح را در آسمان دیدند و راهی طولانی را از شرق تا اورشلیم پیمودند تا مسیح تازه متولد شده را بیابند و هدایای خود را تقدیم او دارند. مُغ که در انجیل متی به گونه مجوس آمده، واژه‌ای آشنا در ایران باستان است و در دوره ساسانیان به واژه «موبد» دگرگون شده و معنی فرزانه و اندیشمند دینی گرفت.
در داستان‌های نخستین بر پایه انجیل متی، آنها «سه مرد دانا یا مجوس» بودند اما در روایت‌های پسین به ویژه از سده دهم «پادشاه» خوانده شدند. این دگرگونی هم می‌توانست به ماندگاری داستان یاری برساند و هم به نهاد پادشاهی که در اروپا گسترش یافته بود رنگ آسمانی ببخشد و آن جایگاه زمینی را زیر پوشش پشتیبانی کلیسا جای دهد.
در هیچ‌کدام از منابع، تعداد مردان و اسم‌شان مشخص نیست اما در متون مسیحی غربی، «سه» مغ به عنوان قدیس شناخته می‌شوند و نام‌های زیر را دارند:
مِلکیور (Melchior)، دانشمند/پادشاه پارسی
کاسپار (Caspar)، دانشمند/پادشاه هندی
بالتازار (Balthazar)، دانشمند/پادشاه بابلی
هر سه مرد دانا متعلق به بخش‌های مختلفی از امپراطوی پارسی آن زمان بودند. هرکدام از این سه نفر، سه هدیه برای مسیح می‌آورند: طلا (gold)، کندر (frankincense)، مُرّ (یک نوع صمغ درختی- Myrrh).
دو تعبیر از این هدایا در متون وجود دارد:
- این هدایا صرفا پیشکش‌هایی ارزشمند بودند که به پادشاه جدید (مسیح) هدیه داده شده بود؛ مُر به عنوان یک روغن باارزش، کندر به عنوان عود و طلا برای ارزش بالایی که داشت.
- در متون قدیم اما، هرکدام از این هدایا، سمبل‌هایی از آینده‌ی مسیح بوده‌اند: طلا، که اشاره به پادشاهی، مُر، سمبلی از مرگ و فانی‌بودن و کندر (عود)، اشاره به الهی بودن مسیح دارد.
درباره محل دفن مغ‌ها نیز حدس‌هایی در میان است از جمله از شهرهای سمنان، ساوه و قم یاد شده است. مارکو پولو، جهانگرد نامدار، در سفرنامه خود می‌گوید که از گور "سه فرزانه شرقی" در گورستان قدیمی شهر ساوه دیدن کرده و تصریح می‌کند که جسد آنها را سالم و بی عیب و نقص دیده است.
جای تأمل دارد که سه مجوس یا مغی که به دیدار عیسای کودک می‌روند، در خواب از وحی الهام می‌گیرند، ولادت مسیح را "پیش‌گویی" می‌کنند و به هدایت ستاره‌ای به بیت لحم می‌رسند.
