پیشی گرفتن از کن تا اقبال در اسکار

اقتصاد هنر آنلاین- شفق ابوسبا؛ کمی قبل‌تر اعلام شد که افتتاح جشنواره ونیز 2019 با فیلم جدید "هیروکازو کورئیدا" به نام "حقیقت" خواهد. این فیلم اولین اثر کارگردان ژاپنی بعد از بردن نخل طلا از جشنواره کن است. سال گذشته انتقادات زیادی به ونیز برای چینش فیلم‌هایش بود. از 21 عنوان راه یافته به بخش اصلی 12 تای آن‌ها انگلیسی زبان بودند. یکی از انتقادها این بود که تنها یک فیلم از آسیا برای نمایش انتخاب شده است و اینکه مدیر جشنواره ونیز "آلبرتو باربرا" علاقه بیش از اندازه‌ای به فیلم‌های آمریکایی دارد. این انتقادها تا جایی پیش رفت که مدیر هنری جشنواره کن (که حضور و کشف استعدادهای آسیایی را از افتخارات خود می‌دانند) هم به آن‌ها واکنش نشان داد. "تری فرمو" در مصاحبه‌ای عنوان کرد: "من دلیل شیفتگی به فیلم‌های آمریکایی را نمی‌فهمم. دوست من "باربرا" فیلم "دزدان مغازه" یا فیلمی کره‌ای، مصری یا لبنانی را در بخش مسابقه  قرار نداده است. از نظر من یک جشنواره باید سینمای تمام جهان را نمایش دهد." بنظر می‌آید اما با انتخاب فیلم "حقیقت" به عنوان فیلم افتتاحیه سال 2019، جشنواره سعی داشته به انتقادات سال گذشته پاسخی مناسب بدهد. امسال نه تنها فیلمی از آسیا جشنواره را افتتاح می‌کند بلکه کارگردانی که در 2018 نخل طلا کن را برد اولین نمایش فیلمش را در ونیز خواهد داشت نه کن.

از دیگر موضوعات مطرح شده در سال‌های اخیر تعداد حضور فیلمسازان زن در جشنواره‌ها است. گروه‌های فعال حقوق زنان خواستار افزایش کمی فیلم‌های ساخته شده توسط کارگردانان زن در جشنواره‌ها هستند زیرا که معتقدند در دهه‌های گذشته فضای غالب بر صنعت فیلمسازی را ادبیات مردانه شکل داده است. فیلم "زاما" ساخته فیلمساز آرژانتینی "لوکرسیا مارتل" سال گذشته در جشنواره کن به نمایش درنیامد اما سپتامبر همان سال در ونیز پخش شد. " لوکرسیا مارتل" ولی در دوره‌ی گذشته تنها فیلمساز زن در ونیز بود که برای این جشنواره به نسبت کن یا برلین آمار خوبی نیست. حالا همان فیلمساز یعنی "لوکرسیا مارتل" رئیس هیئت داواران هفتاد و ششمین دوره‌ی ونیز است؛ با 2 فیلم از فیلمسازان زن در بخش اصلی. فیلم‌هایی که با فیلمسازان زن در بخش اصلی رقابت می‌کنند، "کاندیدای عالی" به کارگردانی "حیفا المنصور" و "دندان شیری" به کارگردانی "شنون مورفی" هستند. فیلم "کاندیدای عالی" جدای از آنکه توسط کارگردان زن ساخته شده است، اهمیت ویژه‌ی دیگری هم دارد. "حیفا المنصور" اولین فیلمساز زن کشور عربستان سعودی است و این فیلم، اولین حضور عربستان سعودی در بخش اصلی ونیز را رقم زده است. "حیفا المنصور" در 2012 در بخش افق‌ها همین جشنواره با فیلم "اجدا" حضور داشت و سه جایزه مهم را توانست کسب کند. این کارگردان توانسته فصل جدیدی در سینما این کشور را ایجاد کند و نام او در تاریخ ثبت شود. حضور فیلم "رومن پولانسکی" در این دوره در کنار کم بودن نام زنان، باعث شد که اعتراضاتی به انتخاب‌های امسال بشود. "آلبرتو باربرا" دبیر جشنواره ونیز در دفاع ازلیست فیلم‌های این دوره گفته است: در کنار دو فیلمساز زنی که آثارشان در بخش اصلی حضور دارند نیمی از فیلم‌های منتخب در بخش جانبی جشنواره یعنی بخش افق‌ها توسط کارگردانان زن ساخته شده‌اند. ولی بنظر می‌رسد این آمار برای فعالین حوزه‌ی زنان راضی کننده نبوده است.

یکی از سیاست‌هایی که باعث جدایی راه دو جشنواره مهم یعنی کن  و ونیز شده است، حضور فیلم‌های کمپانی‌هایی مانند "نتفیلیکس" یا "آمازون" است. در چند دوره‌ی قبلی کن، این جشنواره درگیری‌هایی طولانی و جدی با کمپانی‌های پخش اینترنتی فیلم‌ها داشت اما ونیز فیلم‌های کمپانی‌های این چنینی را پذیرفته. "آلبرتو باربرا" عنوان کرده است که: چرا فیلم‌های "رخت‌شورخانه" به کارگردانی "استیون سودربرگ"  و "داستان ازدواج" به کارگردانی "نوآ بامباک" به دلیل مشکلات داخلی میان پخش کننده‌ها باید از لیست فیلم‌ها خط بخورند؟ و اضافه کرده که جشنواره فیلم ونیز هیچ نقشی در دعوی‌های داخلی بازار بازی نمی‌کند. پیش از این هم اتحادیه‌ی فیلم‌های سینما (یونیک) در بیانیه‌ای خواسته بود که جشنواره‌ها، فیلم‌هایی که قرار نیست در سینماها اکران شوند را در بخش مسابقه‌ی خود راه ندهند. اما سمت و سوی ونیز اینطور که مشخص است به طرف دیگری سوق گرفته.

دلیل اصلی توجه پخش‌کننده‌ها، تهیه‌کننده‌ها و کارگردانان (به خصوص آمریکایی) به جشنواره ونیز اما می‌تواند این نکته باشد که در سال‌های اخیر موفق‌ترین جشنواره در میان همه‌ی جشنواره‌های دنیا در رقابت‌های اسکار بوده است.  فیلم‌هایی که اولین نمایش خود را در ونیز داشته‌اند، توانسته‌اند توفیق بهتری در اسکار داشته باشند و از این جشنواره جوایز مهمی کسب کنند. در دو دهه‌ی اخیر از مجموع 418 اسکاری که به آثار مختلف داده شده است 57 جایزه به فیلم‌هایی داده شده که اولین بار در ونیز رونمایی شده‌اند. اگر بخواهیم این فاکتور را از نشانه‌های موفقیت یک جشنواره بدانیم در صدر این لیست ونیز (قدیمی‌ترین جشنواره فیلم جهان) با سهم 13 درصد از کل جوایز اسکار جا دارد و بعد از آن کن با 11 درصد در رده دوم ایستاده است. در حال حاضر پخش اول فیلم در جشنواره ونیز می‌تواند تضمین بهتری برای دیده شدن یک فیلم باشد تا کن. در این سال‌ها سه فیلم "مرد پرنده‌ای"، "اسپاتلایت" و "شکل آب" که اسکار بهترین فیلم برده‌اند؛ رونمایی خود را در ونیز داشته‌اند و همچنین دیگر فیلم‌های موفق در رقابت اسکار مانند: "جاذبه"، "لالالند"، "سوگلی" و "روما".

در ادامه لیست فیلم‌هایی که امسال برای شیر طلا رقابت می‌کنند را بخوانید:

«حقیقت» به کارگردانی «هیروکازو کورئیدا»

«کاندیدای عالی» به کارگردانی «حیفا المنصور»

«درباره پایان‌ناپذیری» به کارگردانی «روی اندرسون»

«شبکه زنبور» به کارگردانی «اولیویه آسایاس»

«داستان ازدواج» به کارگردانی «نوآ بامباک»

«میهمان افتخاری» به کارگردانی «آتوم اگویان»

«به سوی ستارگان» به کارگردانی «جیمز گری»

«قلمرو» به کارگردانی «تیاگو گیدس»

«گلوریا موندی» به کارگردانی «روبر گدیگیان»

«در انتظار بربرها» به کارگردانی «کایرو گوئرا»

«اما» به کارگردانی «پابلو لارین»

«داستانی شنبه» به کارگردانی «لو یه»

«مارتین ادن» به کارگردانی «پیترو مارسلو»

«مافیا دیگر چیز آن چیز گذشته نیست» به کارگردانی «فرانکو مارسکو»

«پرنده رنگ‌شده» به کارگردانی «والا مارهول»

«شهردار منطقه سانیتا» به کارگردانی «ماریو مارتونه»

«دندان شیری» به کارگردانی «شنون مورفی»

«جوکر» به کارگردانی «تاد فیلیپس»

«اتهام» به کارگردانی «رومن پولانسکی»

«رختشورخانه» به کارگردانی «استیون سودربرگ»

«شماره ۷ چری لین» به کارگردانی «یونفان»

*

جشنواره فیلم ونیز از 28 اوت تا ۷ سپتامبر (۶ تا ۱۶ شهریور) درشهر ونیز ایتالیا برگزار می‌شود.