ورود به دنیای مردگان با همراهی آثار هنری

هنرام‌روز-مه‌سیما شکریان:

مقبره اسکار وایلد مسافری از ایرلند

سنگ قبر اسکار وایلد (1900-1854) شاعر و نویسنده ایرلندی در قبرستان پرلاشز پاریس قرار دارد. اثر شناخته شده این نویسنده در ایران تصویر دوریان گری است. گفته می‌‎شود ساخت و طراحی این سنگ قبر حدود 10 ماه طول کشید. مجسمه یادبود این قبر را جیکوب اپستین ساخته است. اسکار وایلد به افسانه‌ها و اسطوره‌ها علاقه داشت و در بعضی از آثارش ردپای این علاقه را می‌توان دید. به نظر می‌رسد در طراحی این سنگ قبر تاثیراتی از منظومه کوچک ابولهول اسکار وایلد وجود دارد. این سنگ قبر فرشته‌‍‌ای را با بال‌های بزرگ و با نمایی شبیه به مجسمه‌های آشوری یا مصری نشان می‌دهد.

این سنگ قبر ابتدا در ایرلند رونمایی شد و تمام هزینه‌های ساخت و حمل و نصب این مجسمه یاد بود را حامی ناشناس در ایرلند پرداخت کرد. گفته می‌شود در زمان ساخت و انتقال این مقبره، مخالفان این نویسنده به ساخت بنای یادبود برای او اعتراض کردند.  بعد از آن مجسمه یادبود  به پاریس انتقال پیدا کرد. هنگامی که این مجسمه یادبود در قبرستان پرلاشر پاریس قرار گرفت بازدید کنندگان زیادی را به خود جذب کرد. بازدیدکنندگان به این سنگ قبر بوسه می‌زدند و رد دست و رژ لب بازدیدکنندگان باعث آسیب به بدنه این یادمان شد.

در سال 2011 سدی شیشه‌ای برای محافظت از این سنگ قبر ساخته شد و اطراف آن قرار گرفت. گفته می‌شود هزینه ساخت این سد شیشه‌ای و تمیز کردن سنگ قبر اسکاروایلد را ارگانی فرهنگی در ایرلند پرداخت کرده‌است.

سنگ قبر ژول ورن ماجراجوی ابدی

ژول ورن (1928-1905) نویسنده داستان‌های ماجراجویانه و تخیلی هم در قبرستان پرلاشز دفن است. این نویسنده بیشتر شهرتش را مدیون تغییراتی است که در دنیای داستان‌های علمی-تخیلی ایجاد کرد. از آثار این نویسنده می‌توان سفر به اعماق زمین و دور دنیا در 80 روز را نام برد.  دو سال پس از مرگ  او، مجسمه ای با عنوان "Vers l'Immortalité et l’Eternelle Jeunesse" ("به سمت جاودانگی و جوانی ابدی") روی قبر ژول ورن نصب شد. این مجسمه را آلبرت روز تحت تاثیر آثار این نویسنده طراحی و ساخته است. این مجسمه یادبود ژول ورن را در حالی نشان می‌دهد که سنگ قبر خود را شکسته و تا نیم تنه از قبر بیرون آمده و نگاهی رو به آسمان دارد.

مجسمه یادبود روی قبر ژول ورن به قدری نمادین بود که تصویری از آن در اولین شماره مجله علمی تخیلی Amazing Stories که در سال 1926 منتشر شد، چاپ شد. گفته می‌شود این سنگ قبر زیارتگاهی محبوب برای ماجراجویان است.

سنگ قبر تئودور ژریکو، نقاشِ گزارشگر

تئودور ژریکو (1824-1791) یکی از نقاشان پیشگام سبک رمانتیک در فرانسه بود. ژریکو در طول زندگی کوتاهش آثار زیادی از خود به جای نگذاشت. اما یکی از مهم ترین آثاری که خلق کرد "بازماندگان کشتی مدوسا" است. این تابلو روایتی از یک داستان واقعی است و شخصیت‌های این تابلو به جای اسطوره‌ها، مردم عادی هستند. انتخاب چنین موضوعی برای نقاشی درآن زمان به نوعی ساختار شکنی و گذار از سنت کلاسیک گرایی مطلق در نقاشی محسوب می‌شود. در حدود سال 1817 یک ناو محافظ فرانسوی که تعدادی مهاجر و سرباز را به سنگال می‌برد، دور از آن ساحل به گل نشست. افسران و خدمهٔ کشتی سوار چند قایق نجات شدند و جان خود را نجات دادند و اکثر مسافران را رها کردند. مسافران اما کلکی ساختند و با تعدادی در حدود 150 نفر سوار آن شدند. در نهایت 15 نفر بازمانده از این کشتی به کمک یک کشتی در حال گذار در دریا نجات پیدا کردند. این حادثه تاثیری عمیق در فکر مردم فرانسه ایجاد و ژریکو مانند یک گزارشگر تصویری از این حادثه را ثبت کرد.

مقبره این هنرمند هم در قبرستان پرلاشر قرار دارد. سازنده اثر یادبود برای مقبره ژریکو آنتونی اتکس بود. بالای سنگ قبر این نقاش پیکره‌ای از نقاش با ابزار کارش و به صورت نیمه دراز کش قرار دارد. پیکره نقاش روی سنگ قبر به سمت راست خیره شده است. روی دیواره این مقبره هم نقش برجسته‌ای از نقاشی کشتی شکستگان مدوسا به چشم می‌خورد.

مقبره ویکتور نویر نمادی از باروری

ویکتور نویر یک روزنامه نگار سیاسی قرن نوزدهم بود که طی یک دوئل با شلیک  پیر بناپارت در سال 1870 درگذشت. او به سمبلی برای بی عدالتی سیاسی تبدیل شد و مراسم خاکسپاری‌اش با حضور هزاران نفر و شورش‌های اعتراضی برگزار شد.

چند سال بعد از مرگش بقایای جسد این روزنامه نگار به قبرستان پرلاشز منتقل شد. مجسمه یادبود قبر این روزنامه نگار را ژول دالو ساخته است. روی قبر ویکتور نویر مجسمه‌ای از پیکر یک مرد جوان زیبا قرار دارد. این مجسمه دقیقا شبیه به ویکتور نویر در لحظه مرگش طراحی و ساخته شده‌است. کلاهش هم که هنگام مرگ کنارش روی زمین افتاده‌بود، روی سنگ قبر قرار دارد.

قبر ویکتورنویر یکی از محبوب ترین مقبره‌های یادبود، در قبرستان پرلاشز  است. اما نه به دلیل سمبلیسم سیاسی او. بلکه در طول سال‌ها باوری بین مردم به وجود آمده که این مقبره نمادی از باروری است. داستانی وجود دارد که به زنان جوان می‌گوید اگر می خواهید یک عاشق زیبا پیدا کنید ، باید این مجسمه یادبود را ببوسیدو اگر می خواهید باردار شوید ، پای راست او را لمس کنید ، اگر می خواهید فرزند دوقلو داشته باشید، پای چپ او را لمس کنید.

با توجه به این باور رنگ سبز قسمت‌هایی از این مجسمه یادبود به دلیل تماس زیاد بازدیدکنندگان از بین رفته و جنس برنزی آن نمایان شده‌است. گفته می‌شود دوره‌ای در اطراف این قبر حفاظی شیشه‌ای نصب شد اما با مخالفت و اعتراض زنان برداشته شد.

مقبره صادق هدایت هرمی روبه آسمان

مقبره صادق هدایت نویسنده ایرانی و یکی از پیشگامان داستان نویسی نوین ایران نیز در قبرستان پرلاشز است. شناخته شده‌ترین اثر این هنرمند بوف کور است. مقبره این نویسنده در قبرستان پرلاشز سنگی سیاه رنگ و به شکل هرم است و تصویر کوچکی از یک جغد بر رویش دیده می شود. همان طور که می توان حدس زد این جغد نشانی از کتاب بوف کور است. سنگ مزار این نویسنده را خانواده‌اش در سال 1340 نصب کردند.