درازنای زمان!
مساله ''زمان'' یکی از پیچیدهترین مضامین در هنر مفهومی است، هم بخاطر ذات این پدیده که بیشتر یک مفهوم است تا امری عینی و هم به جهت اشارات آن به تاریخ، خاطره، گذشته و آینده که همگی از رایجترین موضوعات هنر در همه اعصار بودهاند. اما هیچ هنرمندی در تاریخ هنر، به اندازه هنرمند ژاپنی امریکایی ''اون کاوارا'' در سراسر عمر هنری خویش، به روی موضوع زمان متمرکز نشده است. او از سال ۱۹۶۵ در مجموعهای با عنوان 'سری امروز' روی زمینه سیاه تاریخ هر روز را به رنگ سفید در همان روز نقاشی کرد و تصمیم گرفت تا پایان عمر اینکار را ادامه دهد. وی سپس مجموعه ''یک میلیون سال-گذشته'' را به یاد همه انسانهایی که درگذشتهاند، پدید آورد که یک کتاب ساده حاوی شمارگان سالها از ۱۹۶۹ تا یک میلیون سال قبل بود. مدتی بعد با کتاب ''یک میلیون سال-آینده'' اثری متقارن با آن را خلق و به 'آخرین انسان بازمانده' تقدیم کرد.
به گزارش هنر امروز، ''یک میلیون سال'' ابتدا مبین مجموعه اعداد سالیان است که در رجعت به گذشته سال به سال به عقب برمیگردد. لیکن بتدریج به تجسمی شگفتانگیز از درازنای زمان و کوتاهی هولناک عمر انسان بدل میشود. هر سطر کتاب مرکب از اعداد سالهای یک دهه و هر پاراگراف مشتمل بر ده سطر یا یک قرن است. هر صفحه پنج پاراگراف یا پانصد سال و یک جلد کتاب ۲۰۰ صفحه مجموعاً یکصد هزار سال است. کل اثر یک مجموعه ده جلدی است که شمارگان یک میلیون سال در آن درج شده است. بجز این یک میلیون عدد، هیچ چیز دیگری برای دیدن وجود ندارد، اما با وجود این سادگی ملالتبار، نمیتوان ذهن را از اندیشیدن به کوچکی انسان و تصور بینهایت بازداشت. واقعیت تکان دهنده این است که عمر ما در پهنه این ده مجلد تنها چند سطر است و به ندرت به یک پاراگراف میرسد. عمر کشور امریکا کمتر از ۳ پاراگراف و بسیاری از کشورهای دنیا حتی کمتر از آن و عمر قدیمیترین تمدنهای بشری تنها چند برگ یک کتاب را دربرمیگیرد. البته ذکر یک میلیون سال، تنها به دوره بسیار کوتاهی از عمر هستی اشاره دارد که گفته میشود بالغ بر ۱۳ میلیارد سال است.
این اثر با یک پرفورمنس نیز همراه است؛ یک مرد و یک زن عدد سالها را بهنوبت میخوانند و آرام به پیمایش تاریخ میپردازند؛ امری که به نوبه خود یک تجربه تمرکز و مدیتیشن تلقی میشود. تجسم عظمت هستی از منظر عمق بینهایت زمان، نگاهی میکروسکپی است به حیات انسانی که مخاطب را به درکی مراقبهگونه و آیینی فرامیخواند. اون کاوارا پیوسته خلق نوعی نقاشی مفهومی با مضمون زمان، تقویم و تاریخ را دنبال میکرد. رویکرد هنری او مبتنی بر تکرار، استمرار و نوعی بیتفاوتی در روزمرگی است که از آیین ذن الهام میگیرد. وقتی وی در سال ۲۰۱۴ از دنیا رفت، در آگهی درگذشتش این عبارت آمده بود: او ۲۹،۷۷۱ روز زندگی کرد!
منبع: کانال تلگرامی علیرضا سمیع آذر