سایبرپانک چیست؟

به گزارش هنر ام‌روز، این روز برای طرفداران سبک علمی-تخیلی/ سای-فای/ Science Fiction/ Sci-Fi انتخاب شده است تا ادای دینی باشد برای طرفداران این سبک.
قرن بیستم شکوفایی اصلی ژانر علمی-تخیلی در آمریکا و دنیا بود. این ژانر با بسیاری از زیرژانرهای متفاوت و مختلف، طیف گسترده‌ای از تلفیق علم و تخیل و گاهی ترس و طنز را ایجاد کرده بود. امروزه این سبک به یکی از مهم‌ترین ژانرها در بازار سینما، تلویزیون، بازی‌های ویدئویی و... بدل شده است. بخش علمی سبک «علمی-تخیلی» معمولا با دو دسته‌بندی:

Hard Science Fiction: استفاده از علوم طبیعی مانند فیزیک، شیمی، ستاره‌شناسی

Soft Science Fiction: استفاده از علوم اجتماعی/انسانی مانند روان‌شناسی، انسان‌شناسی و جامعه‌شناسی تعریف می‌شود.

از مهم‌ترین زیرژانرهای سبک علمی-تخیلی می‌توان به: ۱.فانتزی/تخیلی ۲.تخیلی ماوراءالطبیعه ۳.تخیلی آرمان‌شهر (یوتوپیا) ۴.تخیلی ویران‌شهر (دیستوپیا) ۵.اپرای فضایی ۶.وسترن فضایی ۷.سایبرپانک ۸.استیم‌پانک اشاره کرد.

«سایبرپانک»، با مشخصه‌های زیبایی‌شناسی به‌خصوص خود، یکی از سبک‌های امضادار علمی‌-تخیلی محسوب می‌شود. سایبرپانک هم‌چنین جزو دسته‌بندی زیرژانر ویران‌شهر (دیستوپیا) قرار می‌گیرد. "تکنولوژی پیشرفته و زندگی بی‌کیفیت" فضای کلی سایبرپانک را تشکیل می‌دهد. شخصیت‌های اصلی این ژانر، معمولا افرادی تنها و رانده‌شده از یک ویران‌شهر بزرگ و طبقه‌ی مرفه و زندگی لوکس هستند که با خلاف‌کاران و باند‌های خیابانی و تکنولوژی غیرقانونی دست‌وپنجه نرم می‌کنند. این ویران‌شهر گرفتار شرکت‌ها و دولت‌ها و قدرت‌مردهای فاسد شده است.

ظهور این سبک در دهه ۱۹۸۰ میلادی بود. فرهنگ استفاده از مواد مخدر، تکنولوژی، روبات‌ها و انقلاب جنسی، از ویژگی‌های فرهنگی و اجتماعی سایبرپانک است. همین‌طور در خلق این زیرژانر علمی-تخیلی، رویای آرمان‌شهری جای خود را به ویران‌شهری داده و در واقع به‌جای ترسیم کردن یک آرمان‌شهر پایدار و منسجم (Solarpunk)، شکلی از دست‌رفته و ناکارآمد آن را تصویر کرده است.

ویران‌شهر سایبرپانک خط آسمانی پرشده از آسمان‌‌خراش دارد. نور تابلوها، آسمان‌خراش‌ها و لوگوهای نئونی در شب، با آسمان ابری و بارانی، و خیابان‌ها و کوچه‌‌پس‌کوچه‌های خیس، جنگی از نور و رنگ را پدید می‌آورد. تمامی اتفاقات، تمام وحشت و ترس و قیام و مبارزه و پیروزی و انتقام، همه داخل این کمپوزیسیون عجیب اما خوش‌رنگ اتفاق می‌افتد.
 

جامعه تصویر شده  در سایبرپانک، دستاوردهای علم و فناوری مانند هوش مصنوعی، سایبرنتیک‌ها (دانش رایانیک) با فروپاشی اجتماعی و طبقاتی همراه شده است. اولین فیلم‌هایی که دراین سبک ساخته شده، بلید رانر (Blade Runner) ریدلی اسکات است. سه‌گانه‌ی ماتریکس، بلید رانر ۲۰۴۹، انیمیشن و فیلم Ghost in the Shell مهم‌ترین مثال‌های این زیرژانر هستند. بازی ویدئویی Cyberpunk ۲۰۷۷ نیز از مثال‌های شاخص این سبک می‌باشد.

سایبرپانک، زیرژانری بوده که در مدیوم‌های مختلف سینما، تلویزیون، ادبیات، کتاب‌های مصور (کامیک)، بازی‌های ویدئویی، موسیقی، انیمه و مانگا، هنر و معماری، عکاسی و فیلم‌برداری تأثیر به‌خصوص و منحصربه‌فرد خود را داشته است.