جشنواره جهانی فیلم فجر، سرمایه معنوی است/ در این اوضاع فرهنگ و هنر نمی‌تواند درآمدزا باشد

اقتصاد هنر آنلاین - فرزانه شهریاری؛ کیوان کثیریان در پاسخ به اینکه تا به امروز استقبال مردم از جشنواره چطور بوده است گفت:   جشنواره جهانی فیلم فجر مثل دیگر جشنواره های دنیاست و مردمی نیست، به این معنی که مردم بلیت خریداری نمی کنند ، و تنها افرادی که دارای کارت هستند می توانند از جشنواره استفاده کنند. و تنها یک بخش خیلی محدود، برای علاقه مندانی که کارت ندارند، در نظر گرفته شده است. جشنواره یک سازو کاری به نام باشگاه هواداران ایجاد کرده، که درواقع علاقهمندان به فیلمهای خارجی که مخاطبان اصلی جشنواره جهانی فیلم فجر هستند، با یک مبلغ خیلی ناچیز که زیر 20 هزارتومان است، عضو این باشگاه می شوند، یک کارت شناسایی به آنها داده می شود که می توانند در طول سال هم از تسهیلات آن استفاده نمایند، این تسهیلات شامل  تخفیف بلیت سینما، کتابفروشی ها و خدمات فرهنگی از این دست می شود. این هواداران با یک سوم قیمت اصلی بلیت، به تماشای فیلمهای جشنواره می نشینند و طبیعتا اینها مخاطبان هدفمند جشنواره هستند که امسال حدودا بیش از 3000 هزار نفر می باشند و همان طور که گفتم  در طول سال  برایشان ایمیل ارسال می شود و رویدادهایی برایشان برگزار خواهد شد. حدود 5 درصد از ظرفیت سالها هم برای کسانی در نظر گرفته شده که عضو این باشگاه نیستند. بنابراین وقتی می گوییم استقبال مردم، درباره استقبال باشگاه هواداران صحبت می کنیم. در جشنواره امسال چیزی بیش از 1000 کارت برای هنرمندان صادر کردهایم، فستیوال داریم که برای آن هم حدود 1000 کارت صادر شده است و نزدیک به 1000 کارت متعلق به مطبوعات و خبرگزاری هاست و در واقع جمعا 6000 هزار نفر می توانند از جشنواره استفاده کنند و این برای برای سالنهای ما که حدودا 1000 نفر گنجایش دارد، عدد بزرگی ست. این چهارمین سال است که پردیس چارسو، کاخ جشنواره می باشد و بنظر می رسد دیگر گنجایش کافی را برای برگزاری این رویداد ندارد، ضمن اینکه سینما فلسطین هم در برگزاری جشنواره همراه ما بوده است.

مدیر ارتباطات و رسانه جشنواره، در پاسخ به اینکه، آیا آن چه می گویید به این معنی ست که سالنها در تمام سانس ها پر می شود، پاسخ داد: بله تا جایی که من دیدهام 90 درصد سانس ها پر بوده است، و خیلی کم پیش آمده که سالنی کامل پر نشود و اگر این مورد وجود داشته باشد علتش می تواند تصادم یک فیلم با فیلمی پرمخاطب باشد، و من تا به امروزِ جشنواره ندیده ام که سالن ها خالی باشد، به غیر از فیلمهای بخش بازار که نمایش فیلمهای ایرانی برای خارجیهاست  و 20 فیلم این بخش اولین نمایششان است و تا به حال جایی نمایش داده نشده اند و 20 فیلم دیگر نیز پیش تر نمایش داده شدهاند .حتا ما سانس فوق العاده هم برای بعضی از فیلمهایمان داریم و این کاملا راضی کننده است.

کثیریان در ادامه راجع به ارزیابی آثار راه یافته به جشنواره سی و هفتم، به خبرنگار اقتصاد هنر آنلاین گفت: طبیعتا من همه کارها را ندیده ام، اما بر اساس گزارشی که خود مخاطبان ارائه می دهند، رضایت نسبی وجود دارد، فیلمهای با کیفیت و خوبی در دنیا وجود دارد که خیلی از آنها شناخته و یا تحویل گرفته نشده اند؛ بسیاری از فیلمها در جریان اصلی فیلمهای هالیوود نیست، خیلی از فیلمها متعلق به منطقه هستند و بازاریابی خوبی ندارند و درست عرضه نمی شود و اینها همه در کنار هم باعث می شود این توان را داشته باشیم که در جهان و به خصوص در منطقه- آسیا کانون جمع شدن فیلمهای خوب مستقل دنیا شویم؛  در آسیا ما شاهد ساخته شدن فیلمهای خوبی هستیم، فیلمهایی از تاجیکستان و قرقیزستان داریم و این اشکالی ندارد که فیلم ها متعلق به هالیوود نیستند مهم این است که  فیلم خوبی باشند. یک سری از فیلمها دراین فضا کشف می شوند و برنامه جشنواره کشف استعداد است. ما فیلم سازان جوانی داریم که خروجی های دارلفنون هستند. فیلمی داریم که فیلمسازش سه سال پیش هنرجوی ما بوده است، یکی از دوستانی که در جشنواره ملی سیمرغ گرفته است، "محمد داودی" ست که یکی از نویسندگان فیلم "قصر شیرین" است. و"حسین امیری دوماری"، "پدرام امیری"  کارگردانان فیلم "جان دار" نیز از خروجی های دارلفنون بوده اند. ما این جا بهترین ورک شاپ ها را برایشان برگزار می کنیم، سال اول "اصغر فرهادی" سال بعد "بهمن فرمان آرا" وهمین طور  دیگر اساتید ورک شاپ برگزار کردند.  به طور مثال کسی در جشنواره "تالین" جایزه گرفته و روی سن اعلام کرده است که من در ایران آموزش دیده ام و این سرمایه بزرگی ست که به سادگی به دست نمی آید و ما با از این طریق، می توانیم  فرهنگمان را ترویج می دهیم و می گوییم ایران یک کانونی ست که می تواند فیلم ساز تربیت کند و فیلم های خوب نمایش دهد و بعضی از فیلم ها هم این جا بازاریابی شدند، به این معنی که این جا دیده شدند و در جشنواره مختلف دیگر شرکت کرده اند و فروخته شدند. دو فیلم نیز در بخش مسابقه از ما جایزه گرفته اند به جشنواره های تالین و ترکیه راه پیدا کردند.

کیوان کثیریان درباره تاثیر اقتصادی جشنواه جهانی فیلم فجر بر روی اقتصاد کشور و سینمای ایران توضیح داد: این ها چیزهایی نیست که ما بتوانیم با ترازو بسنجیمشان و هزینه ها و درآمدهای آن را حساب کنیم، خیلی از درآمدهایی که جشنواره جهانی فیلم فجر دارد مادی نیست بلکه معنوی ست و اساسا کار فرهنگی این است و خیلی وقت ها شبیه به شکست خودش را نشان می دهد اما درواقع سرمایه گذاری به حساب می آید. زمانی که یک رویداد فرهنگی می خواهد ساخته و برپا شود مستلزم هزینه هاییست ولی بابتش درآمد فرهنگی کسب می شود، و جوان های ما به این سمت کشیده می شوند. برای همین، می بایست در همه جا دولت از فرهنگ حمایت کند چون اگر فرهنگ برداشته شود دیگر چیزی برایمان نمی ماند. بله درست است فرهنگ به لحاظ مادی هم باید سود آور باشد. اما این جشنواره تاثیر مستقیمی بر اقتصاد کشور نمی گذارد و اساسا فرهنگ باید در خود فرهنگ تعریف شود، با وضعیتی که در حال حاضر کشور دچارش است، مثل تحریمها، قیمت دلار و...، چطور فرهنگ می تواند درآمدزا باشد؟ به طور مثال، می بینیم  معدود کارهای تئاتر درآمد زا هستند و خیلی وقت ها حتا میزان هزینه و درآمد آن کار با هم برابری هم نمی کند. می خواهم بگویم که این داستان باید در خودش تعریف شود.ولی نکته اساسی این است که بخشی از این ماجرا مادی نیست و شاید در دراز مدت نتیجه اقتصادی داشته باشد و تبدیل به پول شود. بنابراین تمام این ماجراها کنار هم معنا می دهد و ما باید محدودیتهایی که داریم را مثل همین وضعیت اقتصادی و موارد دیگر، در این ماجرا لحاظ کنیم، در حال حاضر در بازار فیلممان به علت تحریم نمی توانیم پول مبادله کنیم، و این بازار  لطمه می بیند و می بایست راهها و کشورهای دیگری پیدا کنیم که از این لحاظ  فشاری بر آنها وارد نیست، که البته آن ها هم کشورهای مهم و سرمایه داری نیستند و به نفع ما هم نیستند. بنابراین با تمام این محدودیت ها باید این موضوع را سنجید. و گاهی گفته می شود فرهنگ و هنر کنار گذاشته شود، مثل این می ماند که بگوییم مردم پول ندارند و فوتبال و سینما را تعطیل کنید، ما دوران جنگ هم شاهد برگزاری فستیوال بودیم و یک بار هم جشنواره فیلم فجر تعطیل نشد. اما الان یک فضایی هرچند محدود به وجود آمده است که می گویند مردم پول نانشان را ندارند، فرهنگ و هنر به چه کار می آید و این مثل این می ماند که بگوییم مردم پول ندارند پس شام نخوریم. اگر فرهنگ و هنر کنار گذاشته شود، تبعات بدی به دنبال خواهد داشت. در این کشور سیل می آید، یک عده ای تصمیم می گیرند تئاتر اجرا کنند و این برایشان هدف است، ما می دانیم که کسی که سیل زندگیاش را برده است نه فقط به خانه بلکه به روحیه و همراهی احتیاج دارد و تنها خانه اش آسیب ندیده است. یک چیزهایی وجود دارد که با اسکناس سنجیده نمی شود اما از جنس درآمد است و چیزهایی هست که اگر نباشد اسکناس ها و دلارهای زیادی را از دست می دهیم و به طبع اگر باشد اسکناس، دلارهای زیادی به دست می آوریم، و ما در شاخههای مختلف و در دراز مدت می توانیم تاثیر آن را ببینیم و نمی توانیم از آن توقع سود دهی کوتاه مدت داشته باشیم.

کثیریان در پایان این گفت و گو راجع به مقایسه سطح کیفی آثار ایرانی و خارجی جشنواره گفت: نمی توانم مقایسه کنم، جشنواره بیشتر جشنواره فیلمهای خارجی ست و از 15 فیلم بخش مسابقه، 12 فیلم خارجی هستند و این نسبت در تمام بخش ها وجود دارد. از نزدیک به هفتاد کشور صاحب سینما و مهم، فیلم داریم و آثار خوبی در آن ها وجود دارد و سعی شده است که فیلم های سالم، مفرح و جذابی باشند که بتوانیم پای کیفیت سینمایی آن هم بایستیم.

به نظر می رسد با وجود شرایط  پر فشار اقتصادی این روزهای کشورمان، هنوز از توجه به فرهنگ و هنر کاسته نشده و این دو مقوله، هرچند آرام اما پررنگ، همچنان تاثیر گذار هستند.‎