پیامدها در دنیای هنر برای هنرمند مشهور ایرانی زیر سایه جنبش #من_هم
در ایران، نمایشگاه انفرادی آیدین آغداشلو کنسل شده و یک حراجی بزرگ در فکر حذف آثار اوست. در کانادا، دادنامه‌ای خواستار قطع همکاری یک جشنواره هنری با وی شده است.
به گزارش هنرامروز و به نقل از نیویورک تایمز، هنرمند ایرانی مشهور و با نفوذی که اخیراً توسط حداقل ۱۳ زن به سوء‌رفتار جنسی متهم گردیده کم‌کم دارد با پیامد‌های این ادعا‌ها در دنیای هنری ایران و کانادا، دو کشوری که از تابعیتشان برخوردار است، دنیایی که زمانی او را به شدت ستایش می‌کرد، روبرو می‌شود.
آیدین آغداشلو، هنرمند، برجسته‌ترین چهره‌ای مورد اتهام در جنبش تازه #من_هم در ایران است. او هر گونه عمل خلاف را انکار نموده و علیه حداقل یکی از زنان اقامه دعوا کرده است.
اما روایات این زنان، که جزئیات آن در مقاله مورخ ۲۲ اکتبر ( ۱ آبان) در روزنامه نیویورک تایمز منتشر گردید، در ایران در سطحی گسترده به اشتراک گذاشته شده و به انتقاد‌های بیشتر از این هنرمند منجر شده است. به نظر می‌رسد که از زمان انتشار این مقاله، قسمت کامنت‌ها در حساب اینستاگرام آقای آغداشلو محدود شده است.
آقای آغداشلو همچنین از طریق وکیل‌هایشان خواستار حذف این مقاله شده است. اما روزنامه نیویورک تایمز پای مقاله ایستاده است.
هفته گذشته، هرمز همتیان، مؤسس گالری هنری دستان در تهران، گفت که نمایشگاه انفرادی آثار آقای آغداشلو که قرار بود یک روز شنبه در این گالری افتتاح شود، در اواخر ماه اوت، یعنی چند روز پس از انتشار اولین اتهام در شبکه‌های اجتماعی ایران، توسط نمایندگان این هنرمند کنسل شد.
آقای همتیان همچنین افزود که گالری دستان در مورد سوء‌رفتار جنسی تابع سیاست تحمل صفر است. او گفت این سیاست شامل هنرمندانی که آثارشان در این گالری به نمایش در می‌آید هم می‌شود.
حراج تهران، همایش سالانه و مهم برای هنر ایران که همه ساله آثار آقای آغداشلو را به طور برجسته به نمایش می‌گذارد، گفت ممکن است دو نقاشی وی از حراجی‌ای که احتمال دارد در روز ۱۱ دسامبر برگزار شود، حذف گردد.
هما تاراجی، مدیر روابط بین‌الملل حراج تهران، گفت «من به تیم برگزار‌کننده توصیه کردم آن نقاشی‌ها را حذف کنند. ما به این اتهامات اهمیت می‌دهیم. نمایش آثار وی [آقای آغداشلو] در این حراجی برداشت منفی نسبت به حراج تهران به وجود می‌آورد و روی فعالیت‌های بین‌المللی ما تاثیر می‌گذارد.»
فیلمی مستند درباره آقای آغداشلو، نوشته‌شده و به کارگردانی دختر ایشان، تارا آغداشلو، نیز با شبهاتی مواجه شده است. این فیلم، که به گفته مهیاد طوسی، تهیه‌کننده اجرایی، بخشی عاشقانه و بخشی رویارویی بین پدر و دختر بوده، قرار است امسال در دو جشنواره در یونان و سوییس معرفی و اکران شود. آقای طوسی، نویسنده و تهیه‌کننده ساکن لس آنجلس و راهنمای خانم آغداشلو، کفت این فیلم پیش از اتهامات سوء‌رفتار جنسی تکمیل شده بود.
آقای طوسی گفت، «من حرف زن‌ها را باور می‌کنم. تمام. من از زمان انتشار اتهامات به تارا توصیه کردم آن‌ها را در فیلم لحاظ کند.» در ادامه گفت، اگر فیلم به همان صورتی که هست بیرون بیاید، «من مجبور می‌شوم نام و ارتباطم را با آن قطع کنم.»
نمایندگان آقای آغداشلو و دخترش به درخواست ایمیلی بابت اظهار نظر پاسخ ندادند.
طرفداران آقای آغداشلو، از جمله تعدادی از شاگردان سابق وی، برای رد اتهامات وارده و بازگو کردن خاطرات مثبتی که از تجربه‌هایشان در کارگاه‌های او داشتند به شبکه‌های اجتماعی پناه برده‌اند. در روز چهارشنبه، روز تولد ۸۰ سالگی آقای آغداشلو، عکس‌هایی از جشن‌های قدیمی با او و شاگرد‌های زن دورش و کیک تولد به اشتراک گذاشتند.
ساناز برزگر، هنرمند، در صفحه اینستاگرام خود عکسی از آقای آغداشلو پست کرد و زیر آن نوشت، «استاد عزیزم تولدتون مبارک. بزرگترین درس زندگی و هنرو از شما آموختم.»
در کانادا، دادنامه‌ای که در ماه اوت توسط تعداد معدودی از زنان تنظیم گردید حال به بیش از ۸۰۰ امضا رسیده است. آن‌ها از جشنواره فرهنگی دوسالانه ایرانی-کانادایی و فوق‌العاده پرطرفدار تیرگان، که سال گذشته ۱۶۰،۰۰۰ نفر شرکت‌کننده داشت، خواستند تا به طور علنی اعلام کند که دیگر با آقای آغداشلو همکاری نخواهد کرد.
مدیر اجرایی و هیئت مدیره جشنواره در مورد اتهامات وارده به این هنرمند تعهدی را نپذیرفته‌اند.
مهرداد آریانژاد، مدیر اجرایی جشنواره گفت، «بنابر تصمیم هیئت مدیره ما، این مسأله هیچ ارتباطی به جشنواره تیرگان ندارد. ما در نشست‌ها و اجرا‌هایمان از هنرمندان بی‌شماری دعوت می‌کنیم. آیا این زنان می‌خواهند از همه سازمان‌ها، از موزه‌های سراسر دنیا و از تمام کسانی که با آقای آغداشلو در ارتباط هستند درخواست موضع‌گیری کنند؟»
در سال ۲۰۱۷، مصاحبه‌ای با آقای آغداشلو در این جشنواره از طریق کانال یوتیوب به جشنواره تیرگان ارسال گردید.
آقای آریانژاد گفت، «من خود شخصاً و قطعاً هر گونه خشونت علیه زنان را محکوم می‌کنم. من همیشه از حقوق زنان حمایت کرده‌ام.» در ادامه افزود که او معتقد است این روایات باید قبل از هر نتیجه‌گیری توسط یک نهاد قضایی مستقل مورد بررسی قرار گیرند و گفت، «نمی‌شود همین‌طوری این شخص را محکوم کرد.»
آقای آریانژاد و همسر سابق آقای آغداشلو، فیروزه اطهاری، مشترکا صاحب یک گالری هنری در محله شیک دیستیلری در تورنتو هستند. گالری آرتا نقش کانون فرهنگی جامعه ایرانی کوچک تورنتو را ایفا نموده و جشن‌های رونمایی کتاب، نمایشگاه‌های هنری و سخنرانی برگزار می‌کند.
این گالری در ماه اوت، و همزمان با آغاز انتشار اتهامات علنی علیه آقای آغداشلو در شبکه‌های اجتماعی، آثار وی را به نمایش گذاشت و با جمله‌ی «آیا برای کارگاهی آموزشی با یک اسطوره آماده‌اید؟» برای کارگاه‌های هنری او در طول سه روز تبلیغات کرد.
به گفته آقای آریانژاد، این کارگاه‌ها به دلیل نگرانی‌ها بابت بیماری کوید-۱۹ کنسل شدند.
خانم اطهاری، که او را در گالری پیدا کردیم، گفت نظری ندارد غیر از این‌که از مقاله روزنامه نیویورک تایمز بابت انتشار اتهامات علیه شوهر سابقش «دلسرد» شده است. آن‌ها با وجود طلاق مدام در عموم با هم ظاهر می‌شوند. او در روز ۲۶ اوت در حساب اینستاگرام خود عکسی از خودش و آقای آغداشلو بیرون گالری پست کرد.
به گفته آقای آریانژاد، گالری آرتا پس از اتهامات اخیر میزبان آثار آقای آغداشلو نخواهد بود. او گفت، «ما موضع‌گیری نمی‌کنیم، اما سعی می‌کنیم جلوی سر‌و‌صدا‌ها و هیاهو را بگیریم.»
به گفته هاجر مرادی، هنرمند ایرانی-کانادایی ساکن تورنتو که به تنظیم دادنامه مذکور کمک کرد، در ایران برای زنان امکان دادخواهی وجود ندارد. با توجه به این‌که روابط خارج از ازدواج غیرقانونی هستند، صرف گزارش تعرض باعث می‌شود آن زن مجرم شناخته شود. او گفت که انتظار داشت در کانادا از این زنان آسیب‌دیده در سطح عمومی حمایت شود.
«همین که این زنان با اسم و رسم خود و با عکس‌هایشان در اخبار ظاهر شدند و در مصاحبه با رسانه‌های فارسی‌زبان گفتند چنین اتفاقی برایشان افتاده، کافی نیست؟» او با اشاره به آقای آریانژاد گفت، «چرا حرف زن‌ها را باور نمی‌کند؟»
زنان ایرانی-کانادایی دیگری نیز از امتناع آقای آریانژاد در قطع همکاری‌ها بین جشنواره تیرگان و آقای آغداشلو انتقاد کردند.
سفانه محقق نیشابوری، استاد کانادایی-ایرانی در دانشگاه کلگری، که به تنظیم دادنامه کمک کرد، گفت، «وقتی با چنین کسی همکاری می‌کند، در حقیقت شخصیت خودش را زیر سؤال می‌برد. به نظر من جشنواره از لحاظ اخلاقی ناگزیر است موضع‌گیری کند. عدم موضع‌گیری در این زمینه، یعنی جشنواره تیرگان برای زنان فضای امنی نیست.»
در ایران، اتهامات علیه آقای آغداشلو باعث انتقادات شدید از وی در شبکه‌های اجتماعی شده و به گفتگو‌ها درباره ماهیت سوء‌استفاده جنسی و معنای رضایت در خانواده‌ها منجر گردیده است، از جمله در خانواده‌های مذهبی و محافظه‌کار که صحبت درباره مسائل جنسی درشان عموما تابو است.
عبدالرضا داوری، از مشاوران ارشد رئیس‌جمهور سابق محمود احمدی‌نژاد، گفت که او بعد از خواندن مقاله روزنامه نیویورک تایمز در مورد آقای آغداشلو, موضوع را با همسر و دخترش در میان گذاشته است. به گفته وی، «این مقاله روی افکار عمومی در رابطه با جنبش #من_هم در ایران تاثیر زیادی داشته است.»
برخی از هنرمندان و کاریکاتوریست‌های ایرانی نیز از طریق آثارشان علناً از آقای آغداشلو انتقاد کرده‌اند. به عنوان مثال، طرح بهزاد کامبوزیا، هنرمند ساکن تورنتو، از یک دانشجوی دختر آقای آغداشلو که پرتره او را با قلم خط‌خطی کرده است. فاضل ترکمن، نویسنده و هنرمند ساکن تهران، در پستی در حساب اینستاگرام خود مدافعان آقای آغداشلو را ملامت کرده و گفته است متهم‌کنندگان او این حق را دارند که صدایشان شنیده شود.
وی نوشت،: «سد راه حقیقت نشوید که حقیقت سنگ‌ها را کنار می‌زند و در هزارتوی زمان، حتی شده از آسمان به زمین می‌آید و عیان می‌گردد.»