نقد، تحلیل و بررسی فیلم"مکعب" وینچنزو ناتالی

به گزارش هنر ام‌روز، خلاصه ای ازفیلم مکعب1997:

این هفت نفر غریبه یک روز وقتی بیدار می شوند خود را تنها در یک ماز مکعبی می یابند .  شامل یک افسر پلیس ، یک دکتر ، یک نابغه ریاضیات ، یک طراح ساختمان ، یک متخصص فرار از زندان و یک بیمار روانی بودند . و سعی کردن به کمک هم و با استفاده از مهارت ها و استعدادهای خاصشان از حقه های کشنده ی خیلی از اتاق های مکعبی رنگارنگ نجات یابند . 

با استفاده از مهارت های ریاضی لیون ( نیکول دی بوئر ) آنها در جهات شش گانه حرکت کردن تا بلکه راهی بر ای خروج بیابند و در همین حین در تلاش برای یافتن پاسخی برای علت زندانی شدن خویش نیز بودن.

آدم‌های توی فیلم می‌فهمند که این دنیای معکبی برایشان دام‌هایی گسترده که افتادن در آن‌ها مساوی است با نیستی. ما هم که در این دنیا هستیم می‌فهمیم که این دنیا دام‌هایی برایمان دارد که گرفتار شدن در آن‌ها، به مرگمان منجر می‌شود.

 آدم‌های توی فیلم یاد می‌گیرند برای جستن از خطرات با هم همکاری کنند همان‌طور که ما انسان‌ها یاد گرفتیم برای زنده ماندن "جامعه" تشکیل بدهیم. جوامع انسانی از افراد مختلف با تخصص‌های مختلفی تشکیل شده‌اند درست همان طور که در فیلم هر کدام از هفت نفر تخصص و شخصیت مختلفی دارند.

در ادامه سوالاتی را از زبان شخصیت‌های داستان شنیدیم که به نوعی درگیری‌های ذهنی خود بشر هم هست: "این جا را کی ساخته؟" و "ما چطوری به اینجا آمده‌ایم" و "چطور می‌شود بیرون رفت؟" ما انسان‌ها هم دنبال پاسخی برای این پرسش‌ها هستیم. چطور می‌توانیم از این دنیا بیرون برویم. اصلا بیرون این دنیا چه چیزی منتظر ماست؟ ما انسان‌ها هم تلاش می‌کنیم به فضا برویم،‌ به عمق دریاها برویم یا صعود کنیم به قله‌های بلند تا بتوانیم این دنیا را بشناسیم. ولی مگر می‌شود؟

 در فیلم دانشجوی ریاضی محاسبه می‌کند که این مکعب بیش از 17 هزار اتاق مکعبی دارد! می‌توانید تصور کنید این 7 نفر (به عنوان نمادی از کل بشریت) بتوانند قبل از اینکه بمیرند این 17 هزار اتاق (به عنوان نمادی از کل جهان) را ببینند و از آن عبور کنند؟

نکته بسیار جالب دیگر این است که شخصیت‌ها توی فیلم با گذشت زمان می‌فهمند که آن چیزی که ترسناک است این جهان مکعبی رمز‌آلود و پیچیده با اتاق‌های مکعبی مرگبارش نیست، بلکه خودشان هستند و باید از خودشان بترسند.

 در فیلم می‌بینیم که شخصیت‌های فیلم همه‌شان بر اثر دام‌های دنیای مکعبی نمی‌میرند، بعضی به دست یکی از خودشان کشته می‌شوند. و آن کسی که افراد را می‌کشد کسی نیست جز پلیس قصه.

 جالب نیست؟ در دنیای امروز ما هم کشورهایی هستند که دوست دارند نقش پلیس را برای مردم جهان ایفا کنند و مدعی‌اند که دارند بشر را به سمت رستگاری (یا به قول پلیس توی فیلم به سمت بیرون از دنیای مکعبی) رهنمون می‌شوند ولی در عمل مردم بی‌گناه را قربانی خود می‌کنند.

فیلم مکعب با علم ریاضیات و سیاست و فلسفه و روان‌شناسی در هم می‌آمیزد.

تفاسیر معانی و نشانه‌شناسی بسیاری از فیلم می‌توان کرد که به دلیل فیلم‌نامه‌ی مستحکم و سرشار از نشانگان فلسفی، علمی، ریاضی و روان‌شناختی موجب بحث‌های گسترده‌ای هستند و تقریباً هر کدام از آنها را باید چند بار دید تا متوجه ظرافت‌های آن شد.

چیزی که در فیلم بیشتر قابل توجه بود تلاش افراد برای شناختن این دنیا با ریاضیات بود. 

دانشجوی ریاضی قصه دنیای مکعبی و اعدادی که در کنار درهای اتاق‌های آن نوشته شده را به عنوان فرمولی برای شناخت این دنیا و پیدا کردن راه خروج می‌بیند، این خیلی شبیه باور ما در دنیای امروز است که طبیعت بر اساس ریاضیات بنا شده، نتیجه‌اش این است که مثلا ما می‌توانیم سوار هواپیما شویم و پرواز کنیم، چون قبلش حساب کرده‌ایم که برای بلند شدن توده‌ای از آهن که 700 نفر درونش قرار دارند چه نیرویی باید صرف شود یا اگر کلاسیک‌تر به قضیه نگاه کنیم به چیزهایی مثل نسبت طلایی  می‌رسیم.

و اما پیام اصلی فیلم شاید به نوعی این باشد: "چرا ما در این دنیا هستیم؟" و سوالاتی از این دست و دنبال راهی باش برای بیرون رفتن، برای رستگاری.

نکته بامزه‌اش فیلم نیز اینجاست که دست آخر کسی به بیرون می‌رسد (یا به نوعی رستگاری) که سوالی در این مورد مطرح نمی‌کند یعنی همان بیمار روانی!

فیلم Cube حرف‌های بسیاری برای گفتن دارد.

بخش ریاضی داستان فیلم مکعب در فیلم توسط:

 دیوید  والت پرسیا  که یک ریاضیدان است وبه عنوان مشاورریاضی این فیلم همکاری می کند نوشته شده است. 

مکعب دارای یک پوسته بیرونی و یک پوسته داخلی  یا بهتر بگویم که یک مکعب کوچکتر درون یک مکعب بزرگتر  قرار دارد با توجه به ابعاد  434 فوتی(  هر فوت برابر 30.48 )  و فاصله یک اتاق از هر طرف .

 بنابراین  اگر از هر سمت دو مکعب را حذف کنیم میشود   26 مکعب کوچک  با احتساب ضخامت  دیواره های ان 15.5 فوت و با احتساب 26  مکعب کوچک در هر ضلع می شود 

26 ^3 =17576 

یعنی در مکعب کوچیک 17576اتاق کوچک وجود دارد.

 اما برای ببینده ممکنه سوال باشه چگونه کازان بدون اینکه از ابعاد مکعب بیرونی با خبر باشد به عدد 26 دست پیدا کرد.؟ 

هر اتاق با سه شماره شناسایی، به عنوان مثال، 517 478 565 برچسب گذاری شده است.

 این اعداد کد مختصات  دکارتی  شروع اتاق را نشان می دهند و مختصات z، y و x مبلغ رقم های اول، دوم و سوم هستند.

 در ریاضیات فضای سه بعدی فضای برداری دارای سه بعدو یک مدل هندسی از جهان فیزیکی است که در آن زندگی می‌کنیم. 

ابعاد سه‌گانه معمولاً به نام طول، عرض، و عمق (یا ارتفاع) شناخته می‌شوند اگر چه این نامگذاری اختیاری است.

در هندسه تحلیلی هر نقطه موجود در فضای سه بعدی دردستگاه مختصات دکارتی با سه عدد x y z  مشخص می‌شود. دستگاه‌های دیگری نیز برای نمود سه نقطه در فضای سه بعدی وجود دارند

 اگر سه رقم هر مختصات را با با هم جمع کنیم همگی کمتر از 26  میشود فقط یک مختصات  است برای مثال565=5+6+5     و از این روش به تعداد اتاق ها پی برد. 

اما مهم ترین بخش ریاضی فیلم شناسایی تله ها با استفاده از اعداد اول در ابتدای فیلم ریاضی دان می گوید که اتاق هایی که اعداد اول دارند تله گذاری شده اند عدد اول عددی طبیعی بزرگ‌تر از ۱ است که بر هیچ عددی به جز خود و ۱ بخش‌پذیر نباشد. تنها استثنا عدد ۱ است که جزو این اعداد قرار نمی‌گیرد. اگرعددی طبیعی وبزرگ‌تر از ۱ اول نباشد مرکب است.ولی در ادامه  به اتاق می رسند که عدد اول نیست و باز هم دارای تله می باشد و سپس نتیجه میگیرد که  اتاق هایی که اعداد اول یا توانی از  اعداد باشند به همین با استفاده از فاکتور گیری شروع به شناسایی اعداد اول یا اعدادی که توانی از یک عدد اول باشد می کنند

168 عدد اول  سه رقمی وجود دارد 

101, 103, 107, 109, 113, 127, 131, 137, 139, 149, 151, 157, 163, 167, 173, 179, 181, 191, 193, 197, 199, 211, 223, 227, 229, 233, 239, 241, 251, 257, 263, 269, 271, 277, 281, 283, 293, 307, 311, 313, 317, 331, 337, 347, 349, 353, 359, 367, 373, 379, 383, 389, 397, 401, 409, 419, 421, 431, 433, 439, 443, 449, 457, 461, 463, 467, 479, 487, 491, 499, 503, 509, 521, 523, 541, 547, 557, 563, 569, 571, 577, 587, 593, 599, 601, 607, 613, 617, 619, 631, 641, 643, 647, 653, 659, 661, 673, 677, 683, 691, 701, 709, 719, 727, 733, 739, 743, 751, 757, 761, 769, 773, 787, 797, 809, 811, 821, 823, 827, 829, 839, 853, 857, 859, 863, 877, 881, 883, 887, 907, 911, 919, 929, 937, 941, 947, 953, 967, 971, 977, 983, 991, 997

و هفت   عدد سه رقمی وجود دارند که توان دوم اعداد اول هستند 

121 = 112, 169 = 132, 289 = 172, 361 = 192, 529 = 232, 841 = 292, 961 = 312

و دو  عدد سه رقمی وجود دارند که  توان سوم اعداد اول هستند 

, 125 = 53, 343 = 73

یک عدد سه رقمی  که توان  چهارم عدد اول است 

625 = 54

و پنج  عدد دیگرسه رقمی وجود دارند که توان هایی از عدد 2  و  3 می باشند 

243 = 35, , 729 = 36, 128 = 27, 256 = 28, 512 = 29

و اما فاکتور گیری به اعدا د اول  برای مثال عدد 656 که در فیلم کازان فاکتور گیری می کند 

= 24 x 41656     دو عامل اول دارد  پس توانی از اعداد اول نیست 

 ولی در جایی از فیلم چندین اشتباه وجود دارد  462 دارای چهار عامل اول است که به اشتباه گفته می شود 3 عامل اول دارد.

و اما پل یعنی یک مکعب وجود دارد که در لحظه ای یکی از مختصاتش برابر 26 میشه که در حرکت بعد به لبه برسه  که راه خروج یا همون پل به حساب میاد  مکعب بر روری محور x    در مقادیر 1 و 0 -1  و در محور  y  2 و 5 و-7 و 1 و 0 و -1 روی محور  z   حرکت میکنه.

 

سکانس ابتدایی مکعب

 

ارتباط با حقیقت

ما فقط از طریق حواس پنج گانه خود می توانیم با حقیقت ارتباط برقرار کنیم آنچه در نظر ما به عنوان بدیهیات مفروض است، تنها سایه ای گنگ و ناپایدار از اصل حقیقت محسوب می شود با این وجود ما جز قضاوت از طریق همین حواس پنجگانه، راه دیگری برای ادامه تفکر نداریم. 

دنیای ما پر است از ناشناخته های خطرناکی که در مسیرمان پنهان است و ما بی تفاوت از کنارشان عبور می کنیم.

این فیلم علاوه بر به نمایش گذاشتن مفهوم بحران و شیوه های تقابل با آن، از ابعاد مدیریتی دیگری نیز قابل بررسی است از جمله تداعی مفهوم سازمان و سازماندهی، تنش و تعارض، روش های حل مسئله و سایر موضوعاتی که در حیطه رفتار سازمانی قابل طرح است همچنین در کنار دیدگاه مدیریتی و حتی صرف نظر از نقش مهم ریاضیات در مدیریت، این فیلم به لحاظ موقعیت ها و شخصیت هایی که ارائه می دهد بی نظیر است و تماشای آن همراه با تفکر می تواند ما را نسبت به موقعیت هایی که در آن قرار می گیریم، هشیارتر کند.

 

سکانسی از فیلم مکعب

 

سازمان و سازمان دهی

بر خلاف آن تصور فیزیکی که از واژه سازمان به ذهن خطور می کند، رکن اساسی در مفهوم سازمان، مبتنی بر ماهیت ارتباط است.

مباحث زیادی پیرامون اینکه سازمان چیست و نقطه آغاز سازماندهی چه ویژگی هایی دارد؛ منتشر شده است اما صرف نظر از تفاوت هایی که در نظر اندیشمندان مختلف به چشم می خورد، محوریت موضوع ارتباط است به این صورت که در تمامی نظریات معتبری که پیرامون سازمان مطرح شده عبارت (...از دو یا چند نفر...) به چشم می خورد پس نا گفته پیداست که مفهوم سازماندهی دقیقاً از آنجایی شروع می شود که تعدادی انسان در کنار هم قرار می گیرند و شرایطی ایجاد می شود که ناچارند با یکدیگر ارتباط برقرار کنند نحوه این ارتباط و ابعادی که پیدا می کند شالوده درونی یک سازماندهی را تشکیل می دهد.

ما نمی توانیم تصور درستی از محیط اطرافمان داشته باشیم و همواره با سایه هایی خیالی زندگی می کنم نسبت دقیقشان با واقعیت را نمی دانیم . درک جهان پیرامون پیچیده است و این پیچیدگی زمانی مضاعف می شود که ذهنیتی بیش از ذهنیت یک انسان درگیر فرایندهای ادراکی باشد؛ آنگاه علاوه بر پیچیدگی های محیط پیرامونی، پیچیدگی های انسانی دیگر نیز مطرح می شود  به این ترتیب روابط انسانی همواره می تواند تجارب ناشناخته ای به همراه داشته باشد که کار متخصصین علوم رفتاری را دشوار می کند.

 

اگراز سرجامون تکون نخوریم چطور ممکنه به جایی برسیم؟

شما باید خودتون رو از خودتون نجات بدین.

 

سکانسی از فیلم مکعب

 

روابط ریاضی

ریاضی زبان علم است و بشر برای مدیریت دانش خود از این زبان استفاده می کند و در واقع ما انسان ها برای حفظ و گسترش آگاهی خود از دنیای پیرامونی، به ناچار یافته ها را کدگذاری می کنیم که این کدگذاری ها عموماً متأثر از قراردادهای ادراکی فی مابین است که حدودی از تفاهم جمعی را در اذهان مختلف در بر می گیرد.

در علم مدیریت نیز جایگاه خاصی برای ریاضیات وجود دارد که بارزترین آنها یکی نقش بسیار پر رنگ آمار و احتمالات است که در عرصه های گوناگون و سطوح مختلف مدیریتی به کار گرفته می شود و دیگری بحث تحقیق در عملیات و رویکردهای نوین به مدیریت علمی است اما فراتر از این ها حقیقت این است که تمام مدل های مدیریتی، چارت های سازمانی و برنامه های تدوین شده هدفمند؛ همه و همه به نوعی ترجمه ای از علم ریاضیات است.

یکی از اولین مباحث قابل طرح در سازمان دهی انسان ها، ارتباط جمعی با محیط و حصول توافقات بنیادین است تابر اساس آن همراهی نسبی میان انسان ها ایجاد شده و حرکت گروهی آغاز شود که البته کم و کیف این موضوعات در زمان تشکیل تجمعات انسانی مبهم و گنگ است و برای روشن تر شدن ابعاد دقیق تر آن به زمان بیشتر در ادامه حرکت جمعی نیاز است.

 انسان ها به دلایل بسیاری با یکدیگر همراه شده و در امور بسیاری همکاری می کنند اما اینکه همکاری و همراهی آنان در چه صورت منجر به وقوع مفهوم سازمان می شود؛ موضوعی پیچیده است که نیاز به آگاهی بیشتری از علوم سازمانی و مدیریتی دارد.

 

سکانسی از فیلم مکعب

 

نیروهای تعیین کننده در سازماندهی:

هر گونه سازماندهی اعم از اینکه منجر به تشکیل مفهوم سازمان بشود یا نشود، در مسیر توسعه و ادامه حیات خود متأثر از دو نوع نیروی درونی خواهی بود

نخست نیروی تفکیک است که افراد، وظایف، اهداف و سایر موضوعات را به سمت جداسازی، طبقه بندی و کانالیزه کردن می برد و منظور از آن ادراک و تفهیم دغدغه های سازماندهی بوده و در نهایت رسیدن به این نقطه که شرایط چگونه است

اما نوع دوم نیروهای اثرگذاری که در سازماندهی قابل بررسی است، نیروی ادغام است که منظور از آن به کارگیری و ترکیب داشته های یک مجموعه برای ادامه مسیر سازماندهی است و نهایت رسیدن به این نقطه که چه باید کرد؟

وجود توأمان این نیروها در یک سازماندهی گاه همسو و گاه غیر همسو می شود که منجر به جهش ها و تنش های خاص خود خواهد شد و آنچه که در این قسمت شاهدش هستیم تقابل این دو نوع نیروی سازماندهی در ساحت ارتباطات نقش ها و روابط انسانی است.

 

سکانسی از فیلم مکعب

 

رقابت و همیاری

آنچه که در سازمان دهی میان افراد اعم از مدیریت گروهی یا تیمی شکل می گیرد، عموماً متأثر از دو نیروی همیاری و رقابت است که به صورت موازی روابط افراد را تحت تأثیر قرار می دهد. 

هر چند که در مدیریت تیمی کمتر شاهد رقابت درونی هستیم اما از آنجایی که فرایندهای سازمان دهی عمیقاً فراتر از مدیریت تیمی محسوب می شود، پس نیروی رقابت درونی هرگز قابل انکار نخواهد بود و رقابت های درونی هر چقدر بیشتر به سمت تعارضات کنترل نشده و شدید پیش برود، ماهیت مجموعه را  دچار تغییر و ابعاد ساختاری را از فرم کارآمد خارج می کند.

همچنین باید توجه داشت تنها در صورتی که مدیریت تیمی به طور کامل در همه ابعاد سازمان دهی اجرا شود شاهد کم رنگ شدن نیروی رقابت درونی خواهیم بود و البته تنها زمانی شاهد غلبه پر رنگ نیروی رقابت به همیاری و تعامل خواهیم بود که فرآیندهای سازمانی از مسیر تحقق خواسته های اولیه سازمان دهی، منحرف شده باشد و غیر از این در بیشتر حالات ممکن شاهد حضور ممتد هر دو نوع نیرو و چالش پویای این دو نوع محرک سازماندهی در شکل ارتباطات سازمانی خواهیم بود.

 

سکانسی از فیلم مکعب

 

سکانس پایانی فیلم مکعب

 

چرخه عمر سازمان

هر سازمانی مانند یک موجود زنده یک چرخه عمر دارد و برخلاف تصورات متأثر از تفکر بازاریابی، پایان چرخه عمر تمام سازمان ها رستگاری نیست.

بسیاری از سازمان ها با پایان یافتن مأموریت سازمانی خود، در عمل به پایان راه خود می رسند و برخی دیگر از سازمان ها در مواجهه با بحران های نا به هنگام از  پای در می آیند و برخی دیگر از سازمان ها در اثر عدم توانایی سازگاری با شرایط جدید ناکام می مانند و بر سر دو راهی نابودی و دگردیسی می مانند. 

با وجود اینکه هدف گذاری غلط را یکی از مهم ترین عوامل نابودی سازمان ها می دانند، اما در این فیلم شاهد یکی از ملموس ترین عوامل فروپاشی مفهوم سازمان هستیم یعنی غلبه خودکامگی بر خرد جمعی که دست بر قضا برای آنها که در کشورهای عقب مانده زندگی می کنند، این مورد ملموس تر است.

مفهوم سازمان زمانی که بقاء شخصی افراد در مخاطره باشد، فاقد موجودیت است و پیچیدگی های روابط شخصی بر اساس ارتباطات سازمانی در جهت نیروهای رقابتی غلبه می کند.

 

لحظه رهایی کازان بیمار اوتیسم از هزارتوی cube

 

منبع: کانال تلگرامی کافه هنر