مادران دوست داشتنی سینمای ایران

هنرام‌روز:  «سرشام گریه نکنید، غذا را به مردم زهر نکنین. سماور بزرگ و استکان نعلبکی هم به قدر کفایت داریم. راه نیفتین دوره در و همسایه پی ظرف و ظروف. آبروداری کنین بچه‌ها، نه با اسراف. سفره از صفای میزبان خرم می‌شه، نه از مرصع‌پلو. حرمت زنیت مادرتون را حفظ کنین. محمد ابراهیم، خیلی ریز نکن مادر، اون وقت می‌گن خورشتشون فقط لپه داره و پیاز داغ.»

این دیالوگ برای همه کسانی که عاشق مادرشان هستند، آشناست. دیالوگ‌های فیلم مادر علی حاتمی. امروز در این گزارش می‌خواهیم از مادران ماندگار سینمای ایران بگوییم. 

ترانه علیدوستی

سن و سال او نسبت به باقی  مادران سینما خیلی کمتر است، اما با ایفای نقش در ذهن مخاطب جایگاه ویژه‌ای پیداکرد و می‌توان به‌عنوان یکی از جوان‌ترین مادران سینمای ایران از او نام برد.

او در این فیلم که یک فیلم اجتماعی بود توانست به خوبی از پس نقش مادرانه خود بربیاید که هنوز سال‌ها بعد از بازی کردن در این نقش از او به‌عنوان یک مادر کوچک در سینما نام می‌برند. آن هم به خاطر تلاش‌هایی که برای نگه‌داشتن فرزندش در فیلم انجام می‌دهد به‌رغم همه تهمت‌هایی که به او زده می‌شود، اما باز از مادرانه‌هایش دست نمی‌کشد و می‌خواهد فرزندش را حفظ کند اگر‌چه که زندگی‌اش حفظ نشده است.

ثریا قاسمی

مانند مادرش مادرانه بازی می‌کرد. ثریا قاسمی هم با بازی در نقش‌های مختلف که نام مادر را یدک می‌کشید، می‌تواند یکی از مادران سینمای ایران باشد.

اوایل دهه ۱۳۴۰ با گویندگی رادیو کار حرفه‌ای خود را شروع کرد و سپس به تئاتر رو آورد. دو سریال تلویزیونی در پناه تو و شب دهم با بازی او مخاطبان زیادی داشت. مخصوصا بازی در شب دهم که او نقش مادر حسین یاری را بازی می‌کرد. سال 95 اما نقش متفاوتی از او به‌عنوان یک مادر دیدیم و آن هم بازی در فیلم سینمایی ویلایی‌ها بود که توانست سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل زن در سی‌و‌پنجمین جشنواره فیلم فجر را به دست آورد. بازی متفاوت از او در نقش یک مادری که پسرش در جنگ است و او وظیفه دارد تا عروس و نوه‌هایش را مدیریت کند.

رابعه مدنی

لهجه شیرینی دارد که باعث می‌شود از همان ابتدا که شروع به حرف زدن می‌کند مخاطب را جذب کند، حس مادرانه از لحن و کلامش پیداست و ناخودآگاه می‌خواهی که دوستش داشته باشی. همدانی است. به مدت 30 سال معلم پیش‌دبستانی و کارمند آموزش و پرورش بود، بعد از بازنشستگی وارد عرصه بازیگری شد، دو پسر و یک دختر دارد، تندیس حافظ بهترین بازیگر زن را برای بازی در فیلم «برف» در کارنامه دارد. مدنی از کودکی به سینما علاقه داشت.

وقتی که امیرشهاب (رضویان) پسرش به سمت حرفه‌ کارگردانی رفت‌ برای پایان‌نامه، الزام به ساخت فیلم بود. رابعه مدنی به‌نوعی به پسرش کمک می‌کرد. البته بازیگری هم به صورت افتخاری انجام می‌داد. او در سریال‌هایی نظیر؛ «وضعیت سفید»، «بوسیدن روی ماه » و «پایتخت ۲»، بازی کرده ‌است.

زنده یاد رقیه چهره‌آزاد

«یه بشقاب بکش بذار کنار مادر، غلامرضا نصف‌شب گشنش میشه. تنگم آب کن واسه جلال‌الدین، برای محمد‌ابراهیم زیر‌سیگاری بذار، مراقب باش ماه‌منیر حکما قرصشو بخوره. بی‌خوابی نزنه به سرش. ببین داداشتون هم چی می‌خواد مهیا کنین، سرشب بخوابین بچه‌ها که بتونین صبح زود پاشین، فردا خیلی کار دارین.»

آنقدر بازی در این فیلم واقعی و ملموس بود که هر کسی بعد از دیدن فیلم تحت تاثیر قرار می‌گرفت. رقیه چهره‌آزاد، فعالیت هنری خود را از سال ۱۳۱۰ با بازی در تئاتر آغاز کرد. سال ۱۳۴۴ در نخستین نمایش پهلوان اکبر می‌میرد در تالار «بیست‌وپنج شهریور» نقش مادر را بازی کرد. سپس‌ در دو فیلم از علی حاتمی بازی کرد؛ مادر و سوته‌دلان. او در سال ۱۳۴۱ از انجمن دوستداران تئاتر، به مناسبت روز جهانی تئاتر، دیپلم افتخار گرفت. همچنین برای بازی در فیلم مادر، سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول زن در ۸۱ سالگی و هشتمین جشنواره فیلم فجر به وی اعطا شد. او مسن‌ترین بازیگری است که برنده این جایزه شده ‌است. هنگام درگذشت رقیه چهره‌آزاد؛ روزنامه‌ها، نقل‌قولی از نقش غلامرضا (اکبر عبدی) را در فیلم، در تیتر خود نوشتند: «مادر مرد. از بس که جان ندارد.» دیالوگ‌های او در فیلم بسیار ماندگار شد و در تاریخ سینمای ایران نقش مادرانه او در فیلم مادر حک شد.